Schuldenexplosie bij de gemeente Leeuwarden en eigen vermogen gemarginaliseerd

(Tekst: Redactie, feb 2019)

Een duik in de gemeentelijke jaarrekeningen laat een ontluisterend beeld zien van de ontwikkeling van de financiële positie van de gemeente Leeuwarden. Hier volgen de kerncijfers op een rij per 31 december van het betreffende boekjaar (in miljoenen euro’s):

De cijfers tot en met 2013 zijn ontleend aan een rapport gemaakt door het CBS ‘Gemeente rekeningen: balans per gemeente 2005-2014’. Daarna is het CBS met deze verslaggeving gestopt. Waarom eigenlijk? Dit is voor de burger namelijk zeer interessante informatie. De rentedragende schulden betreffen alleen de vaste (langlopende) schulden zoals gerubriceerd door het CBS. Uit de cijfers van het CBS kunnen banksaldi en kasgeldleningen niet afzonderlijk worden opgemaakt.

De cijfers 2014 en verder zoals hier boven vermeld zijn ontleend aan de jaarrekeningen van de gemeente Leeuwarden. De rentedragende schulden betreffen het saldo van de vaste (langlopende) schulden, banksaldi en kasgeldleningen. Overigens treden er door rubriceringen en aanpassingen van de beginbalans nogal eens verschillen op tussen het afgelopen boekjaar en het daaropvolgende boekjaar. Dit zou beter toegelicht moeten worden in de jaarrekening.

Wat zijn de conclusies over een tijdspanne van 13 jaar:

  1. Het eigen vermogen (alle reserves bij elkaar) is ruimschoots gehalveerd terwijl het balanstotaal is verdubbeld, ondanks alle moeite om het eigen vermogen op peil te houden. U herinnert zich misschien nog wel de omgekeerde balanssanering (een bepaalde rekenmethode) enkele jaren terug.
  2. De rentedragende schulden zijn verdrievoudigd. De vraag is natuurlijk of de schuldenexplosie wordt gestopt. De leningen moeten worden terugbetaald en de (nu nog lage) rente tikt door.
  3. Het balanstotaal is bijna verdubbeld. Waar is al dat geld in gaan zitten? Met name infrastructuur en grondposities drukken zwaar op het totaal. Met het op orde brengen van de interne processen kan de gemeente de balans overigens verkorten.

De jaarrekening over 2018 wordt in het voorjaar van 2019 verwacht. De gemeente heeft wel prognoses gepubliceerd, maar die laten we op dit moment voor wat ze zijn. De praktijk leert dat de prognoses nogal afwijken van de realisatie volgens de jaarrekening.

Leeuwarden is een arme stad. In publicaties in de regionale kranten wordt sinds enige tijd gesproken over armlastig. De bestuurders en onze politici willen er echter nog niet echt aan en vermijden als dit ook maar even kan dit zwaar beladen onderwerp. Ook zij kennen de slechte cijfers die keer op keer opduiken in beoordelingslijstjes. Lange tijd werden vragen hierover door de Leeuwarder bestuurders gepareerd door bepaalde omstandigheden aan te voeren in een poging aan te geven dat de niet benijdenswaardige positie minder erg is dan verondersteld. Die tijd is nu voorbij. Leeuwarden kent een cumulatie van domeinen waar de financiële problematiek niet meer valt te verbloemen.

Kortom: in ruim één decennium is het eigen vermogen ruimschoots gehalveerd, de rentedragende schulden verdrievoudigd en het balanstotaal bijna verdubbeld. Wat is hier aan de hand?

Deze opsomming van cijfers roept vragen op die we proberen in enkele artikelen te
beantwoorden. Vragen zoals:

  • wordt er geld onnodig verkwist door zogenaamde investeringen?
  • wordt er geld weggepist (budget uitputten)?
  • worden opbrengsten gemist (onvoldoende in rekening gebracht)?
  • wordt er wel effectief en efficiënt gewerkt?
  • wordt de gemeente door het rijk karig bedeeld?

We gaan op zoek naar antwoorden over deze complexe materie.