De Stad Kraakt

De Stad Kraakt – gepubliceerd: 13 november 2013

Nog een paar uren en dan weten we de uitslag van de meest curieuze gemeenteraadsverkiezingen die de gemeente Leeuwarden ooit heeft gekend. Niet eerder is er rond deze verkiezingen zo veel tamtam gemaakt met zo weinig resultaat. De opkomst zal historisch laag uitvallen. De inwoners van de gemeente Leeuwarden, en die in de op te heffen gemeente Boarnsterhim, worden doorlopend geconfronteerd met een tsunami aan ‘bereikte resultaten’ en grote beloftes van vooral de collegepartijen (PvdA, CDA en PAL/GroenLinks). De meerderheid van de 86.113 kiezers zal woensdag zeggen: ut sal wel.

Beperkte invloed

De meeste inwoners van de gemeente zal het namelijk worst zijn. Zij zijn teleurgesteld. Zij weten dat hun invloed beperkt is. Zij kennen het gekonkel en gekuip. Zij vinden de politici ongeloofwaardig. Waarom? Zij lezen in hun kranten over het falen van overheden, banken en zorginstellingen. Zij zien hun besteedbaar inkomen krimpen zonder dat zij daar al te veel invloed op kunnen uitoefenen. Zij geloven niet meer in de praatjes van de politici die in hun kleurrijke jasjes op de Nieuwestad rondlopen en daar hun heil verkondigen.

Zwettestraat

In de Leeuwarder winkels is het rustig, maar bij de Kringloopwinkel in de Zwettestraat op het industrieterrein is het druk. Er is geen winkel in Leeuwarden waar het ‘s morgens om tien uur zo druk is als hier. ‘s Morgens al staan er de rijen voor de deur. Leeuwarden is booming op gebied van kringloopwinkels, goederenbanken en beleenhuizen. We hebben Rutte, Samsom en Pechtold tijdens hun bezoek aan onze stad er niet over gehoord.

Monopoly

Leeuwarden lijkt wel een Monopolybord. Er staan complete straten te koop. Doe een bod op de Turfmarkt (inclusief Kanselarij!) en de halve Peperstraat en je krijgt de verpauperde Grote Hoogstraat er als cadeau bij. In onze gemeente staan er daarnaast duizenden vierkante meters kantooroppervlakte te huur. Ook zijn er vele duizenden vierkante meters winkeloppervlakte voor detailhandel beschikbaar. Te koop of te huur, u zegt het maar. Het pas gerenoveerde Winkelcentrum Zaailand staat voor de helft leeg. U heeft de keuze uit drie etages om uw winkel hier te vestigen. De belendende gebouwen aan het Ruiterskwartier idem dito. De spiksplinternieuwe woningen boven deze winkels staan al jaren leeg. Voor straf heeft de familie Amerins Dikken (PvdA) – ambitieus voorstander van uitbreiding van de detailhandel – zijn intrek genomen.

Soepkip

In de gemeente Leeuwarden heeft de meerderheid van de inwoners een laag tot zeer laag inkomen. De kloof tussen hoog en laag wordt, ondanks alle mooie woorden, alleen maar groter. In deze gemeente daalt de werkgelegenheid terwijl de werkloosheid oploopt. Het aantal bijstandsgerechtigden stijgt fors. In deze gemeente wordt een aantal van hen op een dusdanig vernederende wijze behandeld dat men zich is gaan keren tegen het systeem met alle gevolgen van dien.

Het Bureau Zelfstandigen Friesland, in de benen gebracht door meerdere gemeenten, maakt momenteel overuren om ondernemers een laatste strohalm aan te reiken. Druk is het bij de banken die regelingen proberen te verzinnen voor de Leeuwarders die niet kunnen voldoen aan hun aflossingsverplichtingen en de waarde van hun bezit zien verminderen. Tientallen huizen staan financieel onder water. Druk is het ook bij de Stichting Urgente Noden, waar men een ongekende stijging van het aantal aanvragen om bijstand ontvangt. Leeuwarden is een gemeente zonder poelier en traiteur. De soepkip wint het van de foie gras.

Rijk

Toch gaat het beter dan ooit en worden we allemaal rijk, als we onze volksvertegenwoordigers mogen geloven. Kijk naar de toekomst, zo zeggen zij die aan het roer staan. Kijk naar de mooie vlaggen die overal staan wapperen. Kijk eens naar onze burgemeester die de moedig voorwaarts gaat.

Loftrompet

Woensdagavond klokke elf zal burgemeester Ferd Crone zich glunderend bij al deze vrolijkheid aansluiten en de loftrompet steken over de verkiezingen die zo fantastisch zijn verlopen. Hij zal de honderden vrijwilligers van de stembureaus bedanken voor hun hulp bij het functioneren van de democratie. Hij zal zich voor één keer boven de partijen begeven. Hij zal hoog opgeven over de geweldige campagne, de talloze ‘debatten’, de aanwezigheid van politici op straat. Hij zal wederom het woord Mienskip in de mond nemen. Hij zal kort refereren aan het ons overkomen onheil maar direct overschakelen naar ’onze’ culturele aspiraties en deze wederom voluit als het grote geluk presenteren. Hij zal daarbij onze commissaris in een bijzin aanhalen om te laten zien hoe dit tandem het toch allemaal maar voor elkaar bokst. Hij zal wederom pochen over de jonge inwoners en de oudere jongeren die zo vol levenslust zitten en het ene bidbook na het andere produceren. Hij zal knipogen naar zijn woordvoerder Hedzer Klarenbeek, die de duimen omhoog zal brengen.

Aldlân

Maar verloopt het allemaal echt wel zo gladjes? In een klein zaaltje in de Leeuwarder wijk Aldlân werd wethouder Thea Koster (CDA) dit voorjaar door haar partijafdeling op het schild gehesen. De afdelingsvoorzitter roemde als haar voornaamste kwaliteit het bevorderen van de toegankelijkheid voor het snelverkeer van de gemeente Leeuwarden. Koster nam de complimenten in ontvangst voor een plan waar zij in oorsprong part noch deel aan had en waar zij op een cruciaal ogenblik schitterde door afwezigheid. Ze koos voor een Tupperware party in plaats van om een bomvolle zaal in het Valeriuskwartier te temmen en de kritiek op haar plannen te pareren.

Bouwplannen

Op diverse locaties ventte wethouder Henk Deinum (PvdA) zijn bouwplannen uit. Met gelikte presentaties. Stuk voor stuk plannen betreft het op andermans erf. Deinum trok daarnaast ten strijde tegen het verval in de buurten en wijken. Opgelost, aldus de wethouder bij de start van de campagne. Niet waar, schreeuwden zijn eigen partijgenoten even later in een motie. Collega Andries Ekhart (PvdA) probeerde de drugsopvang, de buurthuizen en het welzijnsbeleid te slijten. Hoon – ook van zijn eigen partijgenoten – viel hem ten deel. Maar de grootste medaille voor bijzonder functioneren kan op de revers van wethouder Isabelle Diks (PAL/GroenLinks) worden gespeld

Laten we de tragedie van dit college samenballen in het functioneren van één collegelid op één dossier: lokale omroep Mercurius.

We lopen minutieus langs de recente geschiedenis van dit dossier en de rol van de wethouder hierin. U kunt ook meteen naar de conclusie onderin scrollen. Reageren? Dat kan altijd op deze site.

Wethouder Isabelle Diks heeft onder meer in haar portefeuille de lokale omroep. Voor haar is dit uitgegroeid tot een hoofdpijndossier. Op 30 september beleefde Leeuwarden een onverwacht spectaculair debat in de gemeenteraad over dit onderwerp. Op Liwwadders.nl is hier uitgebreid over gerapporteerd. Een krappe meerderheid van de raad, onder aanvoering van de Nieuwe Leeuwarder Parij (NLP) met woordvoerder Gijs Jacobse in een beheerst optreden, nam het initiatief in eigen hand en besloot een kwartiermaker aan het werk te zetten. Met als opdracht de concurrerende partijen alsnog op één lijn te krijgen. De wethouder had dat zelf al veel eerder aan kunnen pakken. Volgens de wet ook aan móeten pakken. Maar zij liet het – zonder tijdige toelichting aan de raad –  afweten. In de discussies (in raadscommissie en raad) verviel de wethouder meerdere malen in een pijnlijke verbale spagaat.

Selectief shoppen

In de zitting op 30 september sloeg raadslid Brakenhoff (fractie Brakenhoff) de spijker op de kop. College en raad hebben maar een zeer beperkte taak waar het gaat om de aanwijzing van een lokale omroep. Brakenhoff betichtte een aantal andere partijen van selectief shoppen. Op alle punten kozen deze partijen voor de richtlijnen van het Commissariaat voor de Media (CvdM). Maar op één punt niet, namelijk waar het gaat om het toezichthoudend orgaan (PBO) binnen de lokale omroep. Volgens het Commissariaat moeten de leden van het PBO wonen in de gemeente waar de omroep werkzaam is. De wethouder had al eerder betoogd dat dat niet zo letterlijk in de wet stond, daarmee opzichtig één van de beide aanvragers in bescherming nemend. Als de raad zich tot deze toetsing had beperkt (zijn eerste taak) dan had men de keuze direct kunnen maken. Het PBO van ‘tegenpartij’ LEO ziet er op dit punt namelijk, gelet op de richtlijnen, ondeugdelijk uit. De werkwijze van de wethouder en een aantal partijen kenmerkte zich hier door opportunisme. Uiteraard is het belangwekkend hoe het Commissariaat daar bij de uiteindelijke oordeelsvorming tegenaan zal kijken. Bestuurlijk gezien oogt het allerminst zorgvuldig.

Rekkelijkheid

Terugkijkend lijkt duidelijk dat de wethouder (en het college) deze zaak verkeerd hebben ingeschat. De beantwoording van een aantal schriftelijke vragen, die de fractie van Verenigd Links eerder stelde, wijst daar nog eens op. Een kernpunt in die vragen is of er uitstel mogelijk was voor de raad in het traject van advisering. In de raadscommissie ontkende de wethouder dat bij hoog en bij laag. Zij had dat onlangs nog van een leidinggevende functionaris van het Commissariaat op papier gekregen, zei ze, want ze ging natuurlijk niet over één nacht ijs. In de beantwoording van de vragen moet ze daar nu op terug komen. En dat leidt tot ingewikkelde redeneringen van de wethouder. Ze beroept zich op een brief van het Commissariaat van 12 juni. Allesbehalve een recent schrijven dus zoals ze in de commissie (15 september) betoogde. Haar onhoudbare positie op dit punt leidt dan tot het antwoord: “Waar uit de brief van 12 juni bleek dat de gemeenteraad feitelijk geen ruimte wordt gegeven om de termijn van advisering te overschrijden, is na de  commissievergadering van 16 september 2013 gebleken dat de informatie van het Commissariaat rekkelijker kan worden geïnterpreteerd en dat het mogelijk is dat de gemeenteraad uitstel vraagt voor het uitbrengen van advies.”

Verkeerde been

In normale taal is het dus zo dat de wethouder in de commissie de raad op het verkeerde been heft gezet. In haar antwoorden aan Verenigd Links probeert ze de verantwoordelijkheid bij het Commissariaat te leggen. Dat is misplaatst. Als de wethouder haar werk goed had gedaan dan had ze al lang voor medio september kunnen weten dat uitstel wel mogelijk was. Ze had bijvoorbeeld kunnen informeren of er zich eerder gevallen hadden voorgedaan waarin uitstel werd verleend. Daarvan zijn namelijk nogal wat voorbeelden. Interessante kwestie is hierbij of de wethouder dit inderdaad niet wist, zich dus niet goed had geïnformeerd, en de raad daardoor een verkeerde kant opstuurde. Of dat ze het wel wist, maar geen zin had in uitstel. En daarom de raad gewoon iets op de mouw probeerde te spelden. De laatste variant hoeft misschien niet geheel te worden uitgesloten.

Wethouder houdt LEO uit de wind

Opvallend in het debat op 30 september is bijvoorbeeld een interventie van de wethouder, naar aanleiding van opmerkingen in de raad, dat het toch vooral de partij LEO is die weigert om samen te werken. De wethouder roept dan meteen dat de andere partij, Mercurius, ook heus voorwaarden stelt aan samenwerking. In het bij de stukken voor de raad gevoegde openbare verslag van de bijeenkomst, waarin de drie partijen – gemeente, Mercurius en LEO – voor het eerst bijeen waren (onder druk van de raad) staat zonneklaar te lezen dat Mercurius alle ruimte biedt voor samenwerking. LEO heeft eerst de deur op een kier staan, zo zien we in dit verslag, maar na een schorsing blijkt de deur ineens geheel dicht. Er wordt niet toegelicht waarom die kier nu ook is verdwenen. In het debat op 30 september permitteert de wethouder het zich dan om deze opstelling van LEO (blijkens het verslag vrijwel zonder argumenten ingenomen) onbesproken te laten. Mercurius wordt door de wethouder – in strijd met de weergave in het verslag – alsnog als dwarsligger weggezet.

Raad in verwarring

Het is een boeiende opgave waarvoor de kwartiermaker Theunis Piersma zich ziet geplaatst. Een gevoelige taak ook, omdat de positie van een wethouder op het spel staat. De raad, pas in een heel laat stadium en op een tamelijk discutabele manier geïnformeerd, heeft tot nu toe evenmin vlekkeloos gewerkt. In de eerste plaats omdat men niet heeft gekozen voor een beperking tot zijn  eerste taak, toetsing van PBO’s. In de tweede plaats omdat diverse partijen – zich beklagend over gebrek aan, of onduidelijkheid van de informatie – toch maar snel even willen besluiten. Kleine partijen als CU, D66 en FNP lijken nauwelijks toe te komen – Hilde Tjeerdema van D66 memoreerde dit zelf in haar bijdrage –  aan een serieuze beoordeling van de informatie. Tegelijk verzetten ze zich dan tegen uitstel en inschakeling van een kwartiermaker. Dat is op zijn minst tegenstrijdig.

Dag-TV

In het tv-discussieprogramma van de gemeente (na de raadscommissie uitgezonden), onder leiding van Arjette de Pree, leidde de ‘information-gap’ – niet in de laatste plaats bij De Pree zelf – ook tot uitglijders. De Pree prees de wethouder want die had in een week tijd toch maar allerlei documenten en verslagen geproduceerd. Dat die informatie al veel eerder beschikbaar had moeten komen, dat de wethouder al veel sneller acties had moeten ondernemen, en dat de uiteindelijke informatie deels misleidend en onvolledig was, dat was De Pree ontkomen. Van een goede  beeldvorming bij de kijkers over politieke onderwerpen, komt  zo – tegen de bedoelingen van dit uit raadsbudgetten voor communicatie gefinancierde programma in – te weinig terecht.

Je hoort wel eens, dat grote gemeenten, inclusief de raad, beter in staat zijn om hun ingewikkelde werk te doen dan de minder geoutilleerde kleintjes. Dit dossier – in handen van wethouder Diks – illustreert dat het tegendeel ook het geval kan zijn.Commissariaat na kwartiermaker en gemeente aan zet

Het is nog even afwachten of de kwartiermaker er met zijn rapportage een bijdrage aan kan leveren, om de raadsleden (oude en nieuwe) wat meer grond onder de voeten te geven voor een verantwoord advies aan het Commissariaat. Wat er tot op heden is gebeurd in het Leeuwarder bestuurlijke en politieke traject zal bij het Commissariaat tot opgetrokken wenkbrauwen leiden.

Het is merkwaardig dat een eens zo vriendelijke, principiële en strijdvaardige partij als PAL/GroenLinks zich zo heeft geconformeerd aan het discutabele beleid van haar wethouder. Het is merkwaardig dat de dominee-lijstaanvoerder van deze partij zich niet kritisch kan of wil uitlaten.

We hadden in Friesland al een dansende dominee (Andries Kobus) en een brallende (Johannes Hendrikus Zelle). Daar is nu een zalvende Gerben Hoogterp bijgekomen.

De stad kraakt en Leeuwarden kiest een ander college.

Andries Veldman

Geef een antwoord