‘Als de directies van Harmonie en Neushoorn het niet binnen hun budget kunnen, dan moet een ander het maar doen’

(tekst: interview met Gemeentebelangen Leeuwarden in het nieuwste nummer – 7 mei 2019 – van het Stadsblad Liwwadders)

Je trouwt toch ook niet met de eerste de beste vrouw die je langs ziet lopen uit angst om ongetrouwd te blijven?

‘Hoe Leeuwarden er over 25 jaar uitziet? Dan hebben we een compacte stad met een kleiner winkelcentrum. De robotisering heeft zijn sporen nagelaten en er zijn nieuwe vormen van openbaar vervoer. De Zuidlanden zijn meer groen gebleven. We hebben meer in het stedelijk gebied gebouwd. Er is afdoende zorg voor wie dat nodig heeft. We hebben onze cultuur behouden.’ Gijs Jacobse en Sikko Klaver zijn de twee raadsleden van Gemeentebelangen Leeuwarden. De partij, en haar voorloper Nieuwe Leeuwarder Partij, bestaat vijfentwintig jaar. De noodzaak om op te komen voor een leefbare gemeente die zorgvuldig omspringt met haar financiën is nog niet verdwenen. Integendeel. Klaver: ‘Die noodzaak is groter dan ooit.’

De twee raadsleden vinden Leeuwarden een prachtige stad en lijken over het algemeen te genieten van hun gemeente. ‘Als Leeuwarden de kaarten goed speelt, dan heeft zo’n hoofdstad van de provincie een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Maar dan moet het wel anders dan nu’, zegt Jacobse. Klaver noemt direct enige somber stemmende voorbeelden. Hij wijst op het vertrek van sportzaak Diepenmaat van de Voorstreek. Ook de juweliersfamilie Copini, die geïsoleerd raakte in het winkelcentrum Zaailand, komt ter sprake. Jacobse: ‘We hebben met het college ruzie gemaakt over het voorstel dat overal horeca gevestigd kan worden. Het college wilde tijdens het evenement Culturele Hoofdstad geen leegstaande panden.’ Het is niet wat je noemt het voeren van deskundig beleid, meer eerder een noodsprong. Daar leggen de twee raadsleden voortdurend de vinger op.

Jacobse: ‘Politiek is keuzes maken. Niets meer en niets minder. Kijk naar Arnhem, daar heeft men duidelijk keuzes gemaakt waar horecazaken zich kunnen vestigen. Dat loopt geweldig en het is er gezellig. Die gezelligheid geeft een goede uitstraling en het trekt extra mensen aan. Blije mensen. Je moet dat niet op zijn beloop laten maar sturen. De binnenstad is prachtig, maar ook kwetsbaar.’ Klaver: ‘Als je te veel zaken hebt van dezelfde soort, dan maak je het winkelgebied er niet aantrekkelijker op.’ Jacobse: ‘Je moet een mix hebben van interessante, zelfstandige zaken en daartussendoor horeca. En hier en daar zorg je voor een clustering van horecabedrijven, het liefst aan een overzichtelijk plein waar activiteiten kunnen plaatsvinden. Als je dat hebt, moet je dat koesteren en versterken. In Delft klaagt men steen en been over een overschot aan horeca. De voorbeelden van hoe het wel en niet moet zijn eenvoudig te geven, daarvoor hoef je geen dure onderzoeksbureaus in te schakelen. Veel kan met gezond verstand beredeneerd worden.’ Ook markten vindt de partij belangrijk. ‘Mensen vinden een markt geweldig. Die markten moet je niet aan hun lot overlaten, maar versterken en voortdurend oppeppen. Dat gebeurt nu veel te weinig.’

De twee raadsleden vinden dat de rol van de raad steviger moet worden. Niet alleen blaffen, ook bijten. Volgens Jacobse en Klaver is hoe raad en college zich tot elkaar verhouden een hoogst actueel discussiepunt. Al zal dit punt wegens het vertrek van burgemeester Crone vooruitgeschoven worden. Jacobse: ‘Je moet altijd uitkijken voor dominantie van een bepaalde partij of groepering. Als je lang genoeg zeurt, dan krijg je je zin in Leeuwarden. Dat zie je aan de uitbreidingsplannen van winkelplein De Centrale. Hoe je het ook wendt of keert, dit centrum pleegt een aanslag op de binnenstad. Wat eigenaar Kwint wil, komt uiteindelijk voor elkaar. Dat is een ongezonde situatie.’

Ook bij de realisatie van dit winkelplein kun je moeilijk spreken van een doordacht beleid waarbij alle belangen evenwichtig worden gewogen. Klaver: ‘Wij zijn niet tegen nieuwe ontwikkelingen, maar het hart van de stad moet je in topconditie houden.’ Jacobse: ‘Je ziet het nu weer bij de ark van de familie Kuperus in Grou die verplaatst zou moeten worden naar het beschermde gebied van De Burd. De een lijkt toch weer meer rechten te hebben dan de ander. Zo gaat het voortdurend. Wij zeggen: we hebben een stadsbestuur nodig met een rechte rug en bestuurders waar je trots op kunt zijn. Natuurlijk heb je projectontwikkelaars nodig die projecten ontwikkelen, maar het moet niet zo zijn dat ze je recht in het gezicht uitlachen om de keuzes die hier in Leeuwarden gemaakt worden. Er verschijnen een paar figuren op mijn netvlies die alles geregeld krijgen. Dat begint ergerlijke vormen aan te nemen. De belangen van de huidige omwonenden worden nog al eens ondergeschikt gemaakt aan de financiële belangen van enkele ontwikkelaars.’

Gemeentebelangen Leeuwarden vindt dat er soms dubieuze argumenten worden aangevoerd om projecten doorgang te laten vinden. ‘Dan komt het Calimero-gevoel bij de bestuurders weer naar boven. Dan zeggen ze: we kunnen het ons niet permitteren om dit project te laten lopen. Je trouwt toch ook niet met de eerste de beste vrouw die je langs ziet lopen uit angst om ongetrouwd te blijven? We zijn erg bang om de boot te missen. Onterecht!’

Als het aan Jacobse en Klaver ligt, dan komen de tijden van weleer terug. Jacobse denkt terug aan de tijd waarin de Nieuwe Leeuwarder Partij de aanzet gaf die ertoe leidde dat het Leeuwarder college viel. ‘Dat kunnen we rekenen tot ons initiatief. Gewoon op feitelijke gronden het beleid afkeuren. Meer is het niet.’ Het college van Leeuwarden struikelde over forse overschrijdingen van het budget voor het nieuwe stadskantoor. Net hiervoor was de partij opgericht vanwege overschrijdingen van de nieuwbouw bij schouwburg De Harmonie en zwembad De Blauwe Golf. De wethouders Jannie Vlietstra (PvdA) en Peter de Jong (D66) wisten niet wat hen overkwam. Wij vinden: de raad moet controleren. Gewoon zeggen: dit hebben we afgesproken en dit zien we gebeuren. Hoe gaat u dat oplossen? Jacobse: ‘Wij denken ook graag mee over de oplossing. Ik wil me niet op de borst kloppen, maar als wij geen plan tot redding hadden gemaakt – samen met Aukje de Vries (VVD) en Sjoerd Feitsma (PvdA) – was Cambuur er niet meer geweest.’ De twee raadsleden zien overigens een kentering bij het controleren van het college door de raad. ‘Bij de overschrijding van het budget voor de Reuzen van Culturele Hoofdstad stemde de fractie van de PvdA zelfs voor onze motie van afkeuring. Dat was uniek.’

De andere raadsleden dommelen niet weg wanneer Jacobse aan het woord is. Keer op keer prikt hij door de mooie betogen van de wethouders heen. Bijvoorbeeld bij de woonlocaties Blitsaerd en Zuiderburen zag hij het gebeuren. De bewoners die daar een kavel hebben gekocht moeten de oorspronkelijke folders er nog maar eens bijpakken. Klaver: ‘De plaatjes van toen stroken geenszins met de feiten van nu. Je ziet het ook bij de woonboten bij plan Unia. Het raakt aan de betrouwbaarheid van de overheid. Bewoners van De Klamp was een vrij uitzicht beloofd. Ze hadden nog niet getekend of ze krijgen een appartementengebouw voor hun neus.’ Jacobse: ‘Koop niets wat niet af is. Kopen uit een mooie kleurenfolder is gevaarlijk. Je weet eigenlijk één ding zeker: zoals het wordt gepresenteerd zal het niet worden gebouwd. Daar dragen gemeenten medeverantwoordelijkheid voor. Je mag daar als bestuurder niet voor weglopen. De 6000 woningen in de Zuidlanden zijn daar nu niet meer nodig. Er kunnen nu veel woningen gerealiseerd worden door de ombouw van kantoren en winkels. Dat spaart ook het groen wat ons ook als gebied zo aantrekkelijk maakt. Toch gaat men door. De gemeente is eigenaar van de grond en kan het zich niet permitteren er niet te bouwen. We zitten nu op de top van de bouwpiramide, moet je daar beleid op maken? Beleid maken op grond van zo’n korte periode is enorm onverstandig.’ Klaver: ‘We bouwen nu parkeergarage Revius aan de Tesselschadestraat terwijl de kantoren in de buurt worden omgebouwd tot woningen.’

Jacobse: ‘Ook bij vaste en flexibele banen, in de zorg, bij de uitkeringen en pensioenen moet de overheid logische en uitlegbare lijnen trekken. Altijd hebben we gedacht dat de zorg voor ons was geregeld en dat je niet hoefde om te kijken naar je pensioen. Nu blijkt dat toch anders te liggen. Mensen die gespaard hebben moeten als ze in de problemen komen vrijwel alles inleveren. Mensen die ‘gefeest’ hebben, maken aanspraak op volledige steun. Dat deugt gewoon niet. De gemeente staat er onvoldoende bij stil dat mensen binnen een paar maanden in de bijstand kunnen raken. Die kunnen als de nood aan de man komt nooit zo snel hun financiële bakens verzetten, terwijl ze daar wel toe bereid zijn. Het onmogelijke wordt van hen gevraagd. Daardoor stijgen de bijstandsuitkeringen, de uitgaven voor schuldhulpverlening en zorg bij de gemeente ineens zeer fors. Daar staan de zogenaamde sociale college-partijen veel te weinig bij stil. Als lokale partij hebben we op dit beleid geen invloed, maar we draaien wel op voor de gevolgen. Daarom kunnen we hierover niet stil zijn.’

Bij een nieuwe crisis zijn de gevolgen voor de gemeente Leeuwarden desastreus. Jacobse: ‘Ik wil geen paniek zaaien, maar de gevolgen van een zeer diepe crisis zoals bijvoorbeeld in de jaren dertig kunnen groot zijn. Bij eerdere crisis sprongen mensen van flatgebouwen. Wat men in Den Haag bedenkt krijgen we hier op ons bordje. Bij een economische teruggang krijg je een versnelde acceleratie. De koopkracht gaat met een enorme snelheid naar beneden en dat heeft gevolgen voor de middenstand, hun personeel en raakt uiteindelijk iedereen. Vroeger werd dit getemperd door een vast inkomen en door de sterke sociale zekerheden als je werkloos werd. Wij zeggen als Gemeentebelangen Leeuwarden: stel je daar op in Leeuwarden! Wij moeten nu anticyclisch handelen!’

‘Het belabberde financiële verhaal van de gemeente Leeuwarden valt moeilijk uit te leggen. Iedere avond springt de straatverlichting weer aan, het zal zo’n vaart niet lopen, dankt men’, zegt Gijs Jacobse. Tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen kreeg de partij dit verhaal niet over het voetlicht. Gemeentebelangen zakte van vier naar twee zetels. ‘Leeuwarden teert ieder jaar in op het eigen vermogen. We moeten beter opletten. Welk signaal geef je af wanneer je ieder jaar weer twee ton neertelt voor hotspot Neushoorn? Neushoorn wordt zo op geen enkele manier gestimuleerd om zelf inkomsten te verwerven of de tering naar de nering te zetten. Schouwburg De Harmonie staat voor een groot gedeelte leeg. Als je geld blijft schuiven, zullen zij echt niet na gaan denken hoe ze zelf hun broek op kunnen houden. Dan is het van: ach, de raad schuift toch wel weer. Niets is zo gemakkelijk als bij wethouder Feitsma aan te kloppen met ‘we hebben weer een tekort. Mag ik effe vangen?’ Als de directie van Harmonie en Neushoorn het niet binnen hun budget kunnen, dan moet een ander het maar doen.’

Ophouden met het pamperen van Neushoorn
Bouw meer in bestaand gebied en spaar groene ruimte
schouwburg De Harmonie moet creatiever denken
Word als overheid weer betrouwbaar
Denk niet: na ons de zondvloed. Koers op de toekomst