Selo Boxman – Omdat integriteit een groot goed is, is het zaak om integer met integriteit om te gaan

IN HET KORT

In oktober 2019 werd het raadslid Selo Boxman van de partij LIJST058 beschuldigd van het schenden van de integriteitsregels van de gemeenteraad van Leeuwarden. Boxman zou informatie hebben gedeeld met het Eindhovense ict-bedrijf Split Vision dat in conflict was geraakt met de gemeente Leeuwarden. De mailwisseling die door de raadsgriffier aan haar fractievoorzitter was verzonden stuurde zij namens haar fractie door aan het bedrijf.

LIJST058 wilde opheldering over het conflict en vroeg een reactie van Split Vision op de mail van de griffie. De partij was juist opgericht om dit soort zaken grondig te onderzoeken en om die reden was het een logische stap om verschillende partijen te raadplegen.

Hoewel het niet om een vertrouwelijke mail ging, werd de zaak hoog opgenomen, nadat de bewuste mail deel uitmaakte van de processtukken. De toenmalige gemeentesecretaris Reindert Hoek, de hoogste ambtenaar van de gemeente, vond dat burgemeester Buma in actie moest komen. De pas aangetreden burgemeester volgde zijn gemeentesecretaris en schakelde het advocatenbureau Capra in om de zaak te onderzoeken. Capra kwam niet tot een stevige aanklacht, anders dan dat Boxman op de lange tenen van een ambtenaar was gaan staan.

Maar het leed was toen al geschied. Een geschrokken en ontdane Boxman zag haar eer en goede naam aangetast en raakte tot haar schrik bovendien de steun van haar fractie kwijt. Zij besloot daarom de Leeuwarden politiek te verlaten. Het geschil tussen de gemeente Leeuwarden en het Eindhovense bedrijf Slpit Vision is nog altijd niet ten einde.

——————————————————————————————————-

Selo Boxman

Omdat integriteit een groot goed is, is het zaak om integer met integriteit om te gaan

Julie Bruijnincs (D66): Tot slot rest ons niks anders dan om mevrouw Boxman veel succes en gezondheid toe te wensen. Dank u wel

Otto van der Galiën (LIJST058): Dit was eigenlijk het zoveelste incident en daarom zitten wij er wat scherper in

door Gerard Jorna en Andries Veldman

‘Wij zoeken een burgemeester die op betrokken en inspirerende wijze inhoud geeft aan het voorzitterschap van de raadsvergaderingen. Hij leidt het besluitvormingsproces actief, waarbij hij zowel de raad als college ruimte geeft. De burgemeester bevordert (pro-)actief het samenspel tussen raad en college. Hij functioneert optimaal in dit samenspel en kan daarom goed schakelen tussen de rol van de voorzitter van de raad en voorzitter van het college. Hij staat hierbij boven de partijen. Ook draagt hij als voorzitter van het driehoeksoverleg zorg voor een goede afstemming tussen het ambtelijk apparaat en de griffie. Daarnaast maakt de burgemeester serieus werk van zijn wettelijke taken, zoals de diverse zorgplichten op het gebied van burgerparticipatie, bezwaarschriften en klachten, evenals zijn rol als hoeder van de integriteit’.

Het stond allemaal zo mooi beschreven in de profielschets van de raad waarin men de contouren schetste waaraan de nieuw te benoemen burgemeester zou moeten voldoen. De verwachtingen waren dan ook hoog gestemd toen bekend werd dat Sybrand Buma van het CDA, een landelijke coryfee, de nieuwe burgemeester van Leeuwarden zou worden. Hij was ten slotte de man van de normen en waarden en een zelfverklaard hoeder van de integriteit.

De door de wol geverfde gemeentesecretaris Reindert Hoek wist door ‘niet integer’ te roepen dan ook precies op welke knop hij bij Buma moest drukken toen hem werd gemeld dat een intern bedoeld emailbericht bij de processtukken in de zaak van het conflict met het ict-bedrijf Split Vision was opgedoken. Het bedrijf was een lastpak geworden nu het de gemeente beschuldigde van ernstig achterstallig onderhoud bij de ict-systemen.

Een publieke beschuldiging van een integriteitsschending is niet zomaar iets. Er zijn boeken vol over geschreven. Marcel Boogers, universitair docent aan de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur, zegt er over: ‘Iemands integriteit ter discussie stellen is geen vrijblijvende zaak. Men moet goede argumenten en gronden daarvoor hebben omdat de consequenties verstrekkend kunnen zijn. Zo kan men iemands integriteit niet zomaar publiekelijk ter discussie stellen op basis van veronderstellingen, halve indrukken en zachte feiten. Integriteit is in dit opzicht weten wat men zegt. En omdat integriteit een groot goed is, is het zaak om integer met integriteit om te gaan.’

Voor een jurist als Sybrand Buma, die lange tijd in het centrum van de macht verkeerde, zou dit gesneden koek moeten zijn.

De melding van Reindert Hoek bood Buma de kans om meteen al aan de hoge verwachtingen van de gemeenteraad te voldoen. Buma zegt daarover in het onderzoek van Capra:

‘Ik wilde dus even aangeven wat mijn motivatie was om toch het hele middel van onderzoek in te zetten. Het was wel meteen evident dat we het onderzoek extern zouden doen, want dat gingen we intern niet doen. Dat was dus niet het punt. Maar het gaat om het begin daarvan, de vraag of we dit zouden afrollen, in de wetenschap dat je daarmee best wel iets doet. Ik wilde dus aangeven dat ik daar vanwege de inhoud van de zaak bewust voor gekozen heb. In de vertrouwenscommissie (voor de benoeming van de burgemeester, red.) is ook tegen mij gezegd dat integriteit ontzettend belangrijk is en dat ik mij daar als burgemeester mee moet bezighouden en dat ik voorzitter van de raad ben. Daarover zijn echt hele gesprekken geweest en daarom heb ik besloten om het te doen. Dat wilde ik nog even zeggen’.

Dat de gemeenteraad van Leeuwarden binnen enkele weken na de benoeming van de nieuwe burgemeester geconfronteerd werd met een vermeende integriteitskwestie van een lid van de raad, moet als een schok zijn ervaren. Dat was wel een erg voortvarend en doortastend optreden van de nieuwe burgemeester.

Fractievoorzitter Otto van der Galiën van de partij LIJST058, de partij van het beschuldigde raadslid Selo Boxman, was nog wel zeer in zijn nopjes toen hij had vernomen wie die nieuwe burgemeester van Leeuwarden werd. In het Friesch Dagblad van 17 mei 2019 zegt Van der Galiën blij te zijn dat er dit keer een burgemeester komt van een andere politieke kleur. Hij bedoelt: PvdA. ‘Misschien zorgt Buma er wel voor dat er een frisse wind gaat waaien door de bestuurscultuur en dat de verbinding tussen raad en bestuur wordt versterkt’. De door hem gewenste wind blies Van der Galiën na enkele weken al recht in zijn gezicht toen burgemeester en griffier ten strijde trokken tegen iemand uit zijn fractie. Hij werd bijna van zijn sokken geblazen.

De gemeenteraad van Leeuwarden liet zich in deze kwestie van een onaangename kant zien. Het lijkt erop dat men de kersverse burgemeester niet al te veel wilde afvallen. Om de nieuwe trofee na enkele weken al bij de enkels af te zagen is ook weer zoiets.

Op 18 december 2019 en op 26 februari 2020 boog de raad zich over de ‘kwestie Selo Boxman’, zoals die in de wandelgangen inmiddels was gaan heten. Het werden twee memorabele raadsvergaderingen waar de raadsleden als controleurs van het college liever niet meer aan herinnerd willen worden.

In de vergadering van 18 december 2019 zou de zaak besproken worden. Daaraan voorafgaand stond het voorstel tot geheimhouding van een deel van het onderzoek geagendeerd. Het was de bedoeling om de kwestie voor het kerstreces af te ronden zodat men daarna vredig onder de boom kon zitten.

Maar Selo Boxman liet tot verrassing van allen een gepeperde verklaring voorlezen. Zij kon wegens ziekte niet aanwezig zijn. Het was de eerste gelegenheid dat zij kon reageren op de conclusies van de burgemeester. Ze was niet mals in haar kritiek en liet de raad ‘flabbergasted’ achter, zoals de Leeuwarder Courant schreef. Otto van der Galiën van LIJST058, die met zijn oren stond te klapperen, deed daar nog een schepje bovenop door zijn fractiegenoot als een baksteen te laten vallen. Omdat de raad niet zonder Selo Boxman over de kwestie wilde spreken, werd de zaak doorgeschoven. Bovendien moest men even bijkomen.

Het vervolg was de raadsvergadering van 26 februari 2020. Buma zat de vergadering voor en was, met de ambtsketen om, duidelijk niet van plan ook maar enige verantwoording af te leggen over het onderzoek. Zijn mededeling dat Selo Boxman afwezig was en inmiddels had besloten haar raadslidmaatschap op te geven, vormde voor de fractievoorzitters geen enkele belemmering om los te gaan en vervolgens alle pijlen te richten op hun voormalige collega Selo Boxman.

Niemand nam het voor haar op. Integendeel. Een aantal raadsleden nam de gelegenheid te baat om het raadslid verder te beschadigen en een trap na te geven.

Geen van de raadsleden stelde ook maar één vraag aan de burgemeester over het hoe en waarom van het integriteitsonderzoek.

De toon werd gezet door CDA-fractievoorzitter Sytse Brouwer die de verklaring die Selo Boxman eerder liet voorlezen als een aanval op ‘zijn’ burgemeester had ervaren. Brouwer was betrokken geweest bij de selectie van de nieuwe burgemeester. De Leeuwarder Courant van 17 mei 2019 wist te melden dat de vreugde bij Sytse groot was toen de keuze bekend werd. ‘Het is niet zomaar iemand die burgemeester wordt. Dat hij van het CDA afkomstig is, is voor ons als lokale afdeling een pluspuntje’.

Volgens Brouwer staat het buiten kijf dat Selo Boxman de gedragscode heeft geschonden. Hij beschuldigde haar van ‘ongefundeerde insinuaties’. Volgens Brouwer staan in de verklaring van Selo Boxman ‘zulke ongefundeerde insinuaties, dat ik mij niet geroepen voel om daarop te reageren. Wij betreuren het bovendien dat mevrouw Boxman wel zeer kwalijke, schadelijke en schandelijke beschuldigingen uit, maar zich wil, kan of durft te verantwoorden.’

Lutz Jacobi, fractievoorzitter van de PvdA, had bij haar aantreden in de raad van Leeuwarden het idee om schoon schip te maken met de bestaande politieke cultuur. De materie blijkt weerbarstig. De controverse tussen bestuur en het raadslid Selo Boxman laat ze voor wat het is. Ze is kort, neemt geen standpunt in en zegt: ‘Voor kennisgeving aannemen. Punt er achter.’

Carolien de Groot van de Partij voor de Dieren maakt de kanttekening dat de onderzoeksvraag wel erg op Selo Boxman was toegespitst en niet, wat voor de hand had gelegen, op de hele fractie van LIJST058. De rest van de raad neemt dit voor kennisgeving aan.

Harry Bevers (VVD) meent ondanks alles toch iets van machtsmisbruik te hebben geproefd: ‘Het vragen om een integriteitsonderzoek is wat ons betreft een zeer zwaar middel waar je niet licht over moet nadenken. Het dient uitsluitend en alleen ingezet op het moment dat daar serieuze aanleiding toe is. Niet als iets of iemand ons toevallig even niet bevalt. En ik wil u oproepen dat principe hoog te houden en met elkaar ook te blijven bewaken.’

Julie Bruijnincx (D66), van de partij die de vernieuwing van de democratie en staatsrechtelijke hervormingen hoog in het vaandel heeft, ziet weinig heil om de bestuurlijke mores nader te beschouwen. En dat terwijl haar eigen wethouder Hilde Tjeerdema, voordat ze deze wethouderszetel innam, herhaaldelijk kritiek spuide op de gang van zaken binnen het Leeuwarder college. Bruijnincx houdt het algemeen: ‘Dank u wel, voorzitter. De fractie van D66 betreurt de gang van zaken in deze affaire. Er zijn alleen maar verliezers. Onze fractie zal dan ook het rapport voor kennisgeving aannemen en we willen vanavond letterlijk en figuurlijk een punt zetten achter dit dossier. Tot slot rest ons niks anders dan om mevrouw Boxman veel succes en gezondheid toe te wensen. Dank u wel.’

Gijs Jacobse van Gemeentebelangen Leeuwarden, regelmatig hoeder van het gebruik van de juiste zeden en waakzaam als het om de gemeentefinanciën gaat, brandt zijn vingers niet aan de kwestie Boxman. Ook Jacobse gaat formalistisch om met de kwestie. Hij zegt in de raadsvergadering: ‘Het recht om vanuit de controlerende taak als raadslid bronnen en documenten te kunnen raadplegen, gaat ver. Het wordt echter begrenst, dat blijkt ook uit het onderzoek, door de voorwaarde dat je daarmee de gemeente als orgaan en zijn medewerkers, niet mag schaden.’

Als laatste krijgt Otto van der Galiën het woord van voorzitter Sybrand Buma. De oren zijn gespitst. Wat gaat Van der Galiën zeggen? De fractievoorzitter van de onder vuur liggende LIJST058 verklaart omstandig over de aanloop naar het gewraakte emailbericht. Hij had willen weten wat aan de hand was en wat dat betreft moest de onderste steen boven komen. De fractie van LIJST058 stond op scherp toen tegenstrijdige berichten uit de ambtelijke dienst zowel de fractie als het bedrijf Split Vision bereikten. ‘En waarschijnlijk in het enthousiasme heeft mevrouw Boxman de hele mail vanuit de ambtelijke dienst doorgestuurd naar Split Vision. En Split Vision heeft de mail ingebracht in de processtukken. Dus daar zit onze fout. Ik heb daar toen dat rapport kwam daarvoor al mijn excuses aangeboden aan de burgemeester. Ik doe dat hier nogmaals aan de betreffende ambtenaren en aan de hele organisatie’.

Uit het verslag van zijn gesprek met de onderzoekster van Capra blijkt dat Van der Galiën er aanvankelijk anders over dacht. Hij was strijdbaar en zelfs van plan geweest om een jurist mee te nemen naar het gesprek.

Hij verklaarde bij Capra onder meer: ‘Ik vind dat ik als raadslid gewoon belemmerd ben in mijn controlerende taak. Het probleem is dat dat niet de eerste keer is dat dat gebeurd is in de gemeente Leeuwarden, dit was eigenlijk het zoveelste incident en daarom zitten wij er wat scherper in. Men schermt met een integriteitscode, maar die hebben wij nooit getekend. Dat is ook wel grappig. Hoe kun je iets overtreden terwijl je het niet getekend hebt? Dat vind ik ook wel frappant’.

‘Onze fractie ziet het op dit moment ook meer als een poging van de gemeente om af te leiden van waar het werkelijk om gaat in die zin dat ze iemand de zwartepiet toespelen zodat ze zelf niet de schuldige zijn. Die kant denken wij op. Ik denk dat dat nog even goed is om te benoemen’.

Selo Boxman heeft haar rug recht gehouden en zich niet door Buma laten intimideren, zo blijkt uit het onderzoek. Wat niet kan worden gezegd van Van der Galiën die om zijn eigen hachje te redden door het stof gaat en uiteindelijk excuses aanbiedt aan de burgemeester en de ambtenaren.

Het is bekend dat Buma en Van der Galiën vóór en tijdens het integriteitsonderzoek tegen Selo Boxman meermalen telefonisch contact hebben gehad en Whatsappberichten hebben uitgewisseld. Van der Galiën ontbrak in de vergadering van het presidium waarin het lot van Selo Boxman werd bezegeld en stemde mee met het voorstel van de burgemeester tot geheimhouding op het grootste deel van de bijlagen bij het onderzoeksrapport van Capra, inclusief zijn eigen verklaring en die van Selo Boxman.

Met zijn excuses aan de burgemeester lijkt het erop dat Van der Galiën zich op de een of andere manier door hem de mond heeft laten snoeren. LIJST058 heeft daarmee grotendeels zijn bestaansrecht als oppositiepartij verspeeld.

Het zou de gemeenteraad van Leeuwarden sieren wanneer volgens de democratische spelregels en op basis van een gedegen onafhankelijk onderzoek naar de handelwijze van alle betrokkenen, de integriteitskwestie rond Selo Boxman in alle openbaarheid wordt afgerond. Daarvoor hoeft maar één raadslid een voorstel voor een dergelijk onderzoek te agenderen. Otto van der Galiën bijvoorbeeld, om iets recht te zetten.