Rimmer Mulders oplossing voor in de politiek bestaande problemen is aan de simpele kant

De helft van de kiezers bleef thuis

(Van een medewerker)

Rimmer Mulder en de gemeenteraad

Met enige regelmaat eist Rimmer Mulder, oud-hoofdredacteur van de Leeuwarder Courant, de opiniepagina van de Leeuwarder Courant voor zich op. Mulder is oud-hoofdredacteur van de krant. Hij beweegt zich met zijn stukken op een breed terrein. De toon is vaak wat arrogant. Mulder toont weinig twijfel over zijn eigen opvattingen. Bij wie er anders over denkt dan hij, veronderstelt hij in de regel lagere motieven of gewoon onverstand. Het is een bedenkelijke manier van discussiëren. Hier en daar hoor je wel eens dat het Mulder wat naar het hoofd is gestegen sinds hij werd toegelaten tot het exclusieve gezelschap van de Heren Zeventien.

Wie herinnert zich niet het verhaal waarin Mulder de staf brak over de stichting Groene Ster Duurzaam. Hij bleek te denken dat de voormannen van de stichting vooral uit eigenbelang actief waren. Mulders verhaal zakte naar een bedenkelijk niveau. Hij brak een lans voor PvdA-wethouder Feitsma, die het toch zo moeilijk had met de stichting. Steeds maar weer procedures. De bestuurders zou zo het werken onmogelijk worden gemaakt. Het rapport van de Rekenkamer over het gebrekkig functioneren van de gemeente – tunnelvisie, catenaccio – op dit dossier, liet Mulder gemakshalve aan zich voorbijgaan.

Na de recente gemeenteraadsverkiezingen schoot Mulders pen weer uit. Wat we nodig hebben is ‘een krachtig bestuur dat met gezag de problemen aanpakt’. Geen politici die verkrampt op de ‘luimen van kiezers reageren’. Mooi gesproken, maar waar vinden we deze vrouwtjes- of mannetjesputters nog? En wie zit eigenlijk op deze zogenaamde ‘doeners’ te wachten? Mulders oplossing voor in de politiek bestaande problemen is aan de simpele kant.

Zo hield Mulder onlangs een pleidooi voor nog verdere opschaling van gemeenten. Terwijl toch algemeen bekend is dat de burgers verder af komen te staan van het bestuur naarmate de omvang van hun gemeente toeneemt. Wie maar even om zich heen kijkt kan waarnemen dat de grote gemeenten helemaal niet beter functioneren dan de kleinere. Daar is ook betrouwbaar onderzoek naar gedaan. En zo ongeveer de helft van de kiezers doet bij de gemeenteraden niet meer mee.

Het zal de kiezers worst wezen

Die kiezers, daar heeft Mulder het ook niet zo op staan. Wie thuisblijft van de stembus is naar zijn idee ongeïnteresseerd en gunt zich niet de tijd zich ‘even te verdiepen in de publieke zaak’. Mulder denkt dat het die kiezers allemaal worst zal wezen wie er in de gemeenteraad zitten. Mulder staat daarboven en vindt het ‘niet zo erg als deze mensen niet gaan stemmen’. Geen woord daarbij over het opmerkelijk gegeven dat raadsleden zelf al vaak niet meer kunnen bijhouden wat er allemaal langskomt. Allerlei onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat de zo bejubelde decentralisatie van de WMO, de participatiewet en de jeugdzorg dermate gecompliceerd is geworden (of gemaakt), dat de raadsleden zich nauwelijks in staat achten hun controlerende taak uit te oefenen. En toch moeten we – kiezers – volgens Mulder vertrouwen houden. En zoeken naar sterke figuren met gezag.

Het groeiend wantrouwen heeft de overheid vooral aan zichzelf te danken

Het is maar net waar je op let. Het tijdschrift Sociale Vraagstukken (april 2022) komt heel anders uit de hoek. Onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut bogen zich over de veelgehoorde stelling dat mensen die de overheid niet vertrouwen slecht geïnformeerd zijn. Hun conclusie: ‘Het groeiende wantrouwen heeft de overheid vooral aan zichzelf te danken.’ De ondervraagde wantrouwende burgers – een groeiende groep – kwamen in essentie met het volgende verhaal:

1. Onzichtbaarheid van de overheid: het beeld van een overheid die steeds verder van de burger af is komen te staan.

2. Onzichtbaarheid van de burger: het gevoel niet gezien te worden door de overheid.

3. Ongelijke behandeling: onvrede voortgestuwd door een wij-zij-gevoel waarbij mensen zich achtergesteld voelen of menen dat andere groepen bevoordeeld worden.

4. Het niet horen van burgers bij besluitvorming waarbij zij rechtstreeks partij zijn (of geen partij zijn, maar wel het gevoel hebben dat dit zo zou moeten zijn).

5 Ervaren incompetentie van bestuurders en ambtenaren.

 

Lutz Jacobi aan het woord

In de gemeente Leeuwarden is afgelopen jaar aandacht besteed aan de Andere Overheid. Een ongrijpbaar begrip. Wethouder Hilde Tjeerdema (D66) stelde voor te spreken over de Betrouwbare Overheid. Dat maakt het al wat overzichtelijker.

Op een symposium over dit thema stond vooral de ambtenaar in de belangstelling. Aan hun werkwijze en optreden zou veel te verbeteren zijn. Meer empathie, meer dienstbaarheid. In een interview gaf Lutz Jacobi – inmiddels vertrokken raadslid PvdA – de ambtenaren er ook ongenadig van langs. Niets mee te beginnen, dat volk – aldus Lutz. Raadslid Molenaar (GroenLinks) kwam ook klagerig uit de hoek. Je verwacht dan een intensief debat, maar zo werkt het niet in Leeuwarden. Even flikkert er iets op dat lijkt op het begin van een discussie en dan breekt snel het grote zwijgen weer aan.

In 2017 – bij de gemeentelijke herindelingsverkiezingen – voerde Jacobi de PvdA-lijst aan. Met enig succes: het verlies bleef beperkt. In de verkiezingscampagne trok Jacobi op het punt van de ambtelijke organisatie samen op met Gijs Jacobse, de aanvoerder van de partij Gemeentebelangen Leeuwarden. In Leeuwarden hebben de ambtenaren te veel macht, was het gezamenlijk strijdpunt van dit duo. Bij haar afscheid zong Jacobi opnieuw dit lied. Wonderbaarlijk is dan dat in deze hele periode sinds 2017 niets is gebleken van een gericht initiatief om deze eventuele misstand aan te pakken. Een vaag blijvend programma als De Andere Overheid is daarvoor niet voldoende. Uitvoering van een grondige analyse van wat er mis is met de ambtelijke organisatie van de gemeente – Jacobi zuigt het toch ook niet alleen maar uit haar duim – zal eerst moeten plaats vinden.

Griffier Leeuwarder raad lijkt ‘gesensibiliseerd’

De grote Rimmer Mulder vindt het niet erg als maar een beperkt deel van de kiezers naar de stembus gaat. In de gesprekken met informateur Peter den Oudsten spreken alle partijen uit zich ernstig zorgen te maken over de te lage opkomst. Men ziet wel iets in een aanpak via het programma Andere Overheid. Zo opperde de PvdA bijvoorbeeld om daarmee te gaan experimenteren. De omschrijving van dit programma in het verslag van de informateur was summier. Het gaat volgens hem vooral over betere dienstverlening en een beetje meer democratie. De informateur vergat – al dan niet bewust – op te schrijven dat het niet in de laatste plaats ook moet gaan om de positie van de raad – als controlerende instantie – tegenover b. en w. De raad wilde daar zelf over in discussie, maar het werd tot na de verkiezingen uitgesteld. De ijverige griffier – die toch de belangen van de raad als eerste dient te behartigen – gaf al als zijn visie dat raad en b. en w. niet tegen elkaar moesten worden opgezet. De indruk ontstaat dat in Leeuwarden de griffier is ‘gesensibiliseerd’ door andere spelers in de machtsstrijd. Er wringt duidelijk iets binnen de gemeente. Jammer dat een sterke man als Den Oudsten – vast iemand naar het hart van Rimmer Mulder – hier in de verkennende fase al de oren liet hangen naar de zo ‘bestuurlijk’ ingestelde PvdA.

GroenLinks en de lokale partijen zullen dit toch niet accepteren? We wachten met spanning, maar ook bezorgd, het werk van de nogal op kousevoeten binnengeslopen GroenLinkse formateur af.