Leeuwarden Coffeeshopstad

Aan de Nieuwesteeg in Leeuwarden wordt hard gewerkt om van café De Bottelier een coffeeshop te maken. Hoewel de vergunning nog niet is verstrekt, en er ook nog een inspraak- en bezwaarprocedure moet volgen, zijn de werkzaamheden in volle gang. Voor het openen van een coffeeshop zijn een exploitatievergunning en een gedoogverklaring benodigd. Een strenge Bibob-procedure (toets van kredietwaardigheid en onbesproken gedrag) maakt deel uit van de vergunningverlening. Gemeentelijk woordvoerder Erik Krikke: ‘Nee, de vergunning is nog niet afgegeven. Er moet nog een finale check plaatsvinden. Ja, er kan ook nog bezwaar door belanghebbenden worden ingediend.’ Alles wijst op een snelle vergunningverlening door de gemeente Leeuwarden. Voor een dakkapelletje gelden andere regels. Ook aan pas opgeknapte Tuinen worden voorbereidingen getroffen voor de vestiging van een extra coffeeshop in de straat.

Overlast

Met dertien coffeeshops in de Leeuwarder binnenstad is de hoofdstad van Friesland relatief gezien coffeeshopcapital van het noorden. De overlast door bezoekende klanten, soms zelfs van over de Afsluitdijk, moeten de bewoners maar voor lief nemen. Een totaaloverzicht van de overlast is niet beschikbaar. Laat staan de beweging van euro’s die van de onderwereld naar de bovenwereld vloeien en de bestaande ondernemers oneerlijke concurrentie aandoen. Drugs staat gelijk aan status quo. Alles is gericht op beheersing en het verplaatsen van overlast. Er wordt gestuurd op incidenten.

Als alles volgens plan verloopt dan gaat de deur van coffeeshop De Eenhoorn op 6 mei open. Dan is De Eenhoorn verhuisd van de Ype Brouwerssteeg (zijsteeg van het Ruiterskwartier) naar de Nieuwesteeg, de steeg die ooit in beeld was als museumstraatje. De coffeeshop begint dan een nieuw leven in het pand waar de alternatieve horecatycoon Johan Kooistra ooit zijn bar Quasi Modo begon en later restaurant ’t Schellinkje vestigde. Het waren populaire zaken pal naast Kooistra’s succesvolle bar The Five Pennies, later omgetoverd tot het nog succesvollere De Twee Gezusters.

De verhuizing van de coffeeshop naar de historische Nieuwesteeg is het directe gevolg van de komst van het nieuwe poppodium Neushoorn dat tegenover schouwburg de Harmonie wordt gebouwd. In dit verpauperde gebied verspijkerd de gemeente momenteel 18 miljoen euro. Voor deze miljoenen-investering tot stand kwam is er door allerlei voorbereidingsplannen in de loop van ongeveer twintig jaar al voor ettelijke miljoenen – geschat wordt 20 miljoen euro – in deze locatie gestoken zonder dat ook maar, behalve op papier, iets zichtbaar werd. Ondernemers die (soms uit strategisch oogpunt) kavels in dit gebied hadden verworven werden uitgekocht. Blomke van Romke Dijkstra wist niet wat hem overkwam toen de gemeente met de geldbuidel rammelde om hem uit de Molensteeg weg te krijgen. Wijlen Koos Strooisma hapte na een lucratief aanbod van meer dan 1 miljoen euro en kreeg zelfs de kans om zijn zaak door te exploiteren. Ook investeerder Jager was niet rouwig om de komst van een poppodium in het gebied.

D’Drive

Aanvankelijk werd door de raad gesteld dat alleen bij deelname van een commerciële partner het gebied ontwikkeld mocht worden, dit om het risico te spreiden. Die commerciële partner kwam er niet maar werd ingeruild door de middelbare beroepsopleiding D’Drive van het Friesland College. Het trof dat er een nieuwe wethouder was aangetreden om het verpauperde gebied op te stuwen in de vaart der volkeren. Wethouder Henk Deinum (PvdA) zag al snel de mogelijkheid om D’Drive van bedrijventerrein De Hemrik naar de binnenstad te loodsen om het financiële en maatschappelijke plaatje rond te breien. Om de exploitatie rond te krijgen – voorheen waren de woningcorporaties steun en toeverlaat bij dergelijke investeringen – kwam de school nadrukkelijk in beeld.

Voortschrijdend inzicht had de wethouder er mogelijk van weerhouden met D’Drive in zee te gaan. Wat is namelijk het geval? Minister Bussemaker (PvdA) van onderwijs heeft al stevig aan de bel getrokken over opleidingen zoals D’Drive. Zij vindt dat het aantal opleidingen aan de megascholen aan een nadere toets moet worden onderworpen. Er zijn directeuren van mbo-scholen die niet meer weten hoeveel studierichtingen zij aanbieden.

Een schoolopleiding in de buurt van twee coffeeshops in een straal van 250 meter? Daar is al tijdens het kabinet Balkenende een halt toe geroepen. De Neushoorn mag niet al te dicht op de verstrekkers van verdovende middelen zitten, zo moet Deinum hebben gedacht. Ook de leerlingen, de grootste doelgroep van de coffeeshops, mogen niet in opperste verleiding komen, zo moet Anneke Holwerda, directeur van D’Drive, hebben gedacht.

Ferd Crone

Een probleem was geboren. Enkele jaren geleden dacht burgemeester Ferd Crone te strijde te kunnen trekken tegen de coffeeshops. In een zaaltje van de Koperen Tuin kwam Crone met allerlei nieuwe openings- en sluitingstijden op de proppen. De burgemeester verslikte zich jammerlijk in de materie. Alles bleef zo ongeveer bij het oude. Ook de aan- en afvoer van de klanten van de coffeeshops ging op de oude voet verder. Van de wens om in of bij Dokkum een coffeeshop te openen om de druk op Leeuwarden – in geheel noordoost Friesland is geen coffeeshop te vinden – te verkleinen ging niet in vervulling. Ook het CDA dat regelmatig repte van beperking van de dertien shops in Leeuwarden kreeg de handen binnen het college niet op elkaar.

Coffeeshopstad van Noord-Nederland

Relatief gezien is Leeuwarden coffeeshopstad van Noord-Nederland. De Eenhoorn aan de Ype Brouwerssteeg en Flower Power aan de Ruiterskwartier moeten nu verdwijnen van hun locaties. Maar misschien komt bij een nieuwe vestiging in de binnenstad de gemeente in conflict met eigen regels. Bovendien, hoe vindt de toewijzing plaats bij sluiting van twee coffeeshops en opening van twee nieuwe? Gegadigden om een coffeeshop te exploiteren vinden dat het geen automatisme mag zijn dat de oude exploitanten in de nieuwe vestigingen plaatsnemen. De gemeente is er alles aangelegen om de oude exploitanten tevreden te stellen met een nieuwe locatie. Het probleem is tenslotte ontstaan door gemeentelijk initiatief: de Neushoorn. Hoewel de coffeeshopbusiness onder het gedoogetiket valt staan advocaten op scherp om de gemeente Leeuwarden te confronteren met megaclaims.

Uit de adviescommissie beroeps- en bezwaarschriften blijkt dat er vele ondernemers een coffeeshop in Leeuwarden willen beginnen. De verzoeken zijn allemaal afgewezen. In de commissie is op 15 december 2014 een drietal zaken behandeld die niet werden gehonoreerd. Oldehoofsterkerkhof om de hoek bij het stadskantoor en het pand Nieuwesteeg nummer 6 zijn afgewezen. Opmerkelijk: nummer 6 ligt pal tegenover pand nummer 3 dat nu wél gehonoreerd is als coffeeshop.

De Tuinen

Ook aan de Tuinen zijn nieuwe ontwikkelingen gaande. Hier heeft de eigenaar van café De Bron toestemming gevraagd om zijn café om te zetten in een lucratieve coffeeshop. Voorlichter Erik Krikke bevestigt dat deze aanvraag ‘nog loopt.’ De aanvraag is in ieder geval niet afgewezen. De Tuinen zou, net als in de Nieuwesteeg, geconfronteerd worden met een tweede coffeeshop in de straat.

Maar komt de gemeente Leeuwarden met de nieuwe locaties niet in aanvaring met eigen regels? Zijn de voorgenomen verhuizingen niet in strijd met de gemeentelijke nota bijzondere wetten van 26 november 2012? In dit besluit mogen coffeeshops niet op locaties worden gevestigd waar vermenging met andere kwetsbare groepen dreigt. Op de Tuinen zit een dagopvang, net als om de hoek in de Bagijnestraat. En wat te denken van de basisschool Oldenije achter de Bagijnestraat?

De gemeente Leeuwarden buigt behoedzaam mee in de wetenschap dat de coffeeshopbranche machtig is. Verplaatsen? Oké, maar denkt u aan onze lucratieve bedrijfstak? Het zijn de stemmen die klinken van de pandeigenaren, de pandverhuurders en de pandexploitanten.