Gijs Jacobse: ‘Over vier jaar staat Leeuwarden onder water’

Deze week stapten we voor het eerst het vernieuwde Post Plaza aan de Tweebaksmarkt in Leeuwarden binnen. De usual suspects waren aanwezig. Rients Gratama zat er in een fauteuil. Carla van der Heide ontbrak niet. Sietske Poepjes was aanwezig en zelfs de ‘kleine uitgever’ van zeer bijzondere boekjes Pieter van den Berg (Wilde Beesten in de Cornflakes – Over een boodschappenloopje van de Baljéestraat naar de Schrans in de jaren vijftig; een journalistiek hoogtepunt uit 2003) stak de hand naar ons op.

We hadden Gijs Jacobse, factievoorzitter van Gemeentebelangen Leeuwarden; voorheen de Nieuwe Leeuwarder Partij, in Post Plaza uitgenodigd om eens te horen hoe hij aankijkt tegen de gemeentelijke financiën waar Liwwadders.nl regelmatig over publiceert. Ook Pier Tilma van de FNP was uitgenodigd maar liet de beschouwing aan zich voorbijgaan. U zult zeggen: dat weet je toch wel hoe Jacobse tegen de begroting aankijkt? Dat klopt, maar het kan geen kwaad om, samen met de financieel redacteur van Liwwadders, de boeken nog eens door te nemen.

Een tijdje terug publiceerden wij namelijk op deze site een uitgebreid verslag van de dikke Leeuwarder begroting en dat zag er allemaal niet fris uit. De vraag die ons dwars zat was: zien wij het wel goed? Waarom denkt de meerderheid in de gemeente dat het financieel goed met ons gaat? En waarom blijft het zo stil bij andere partijen? Zie ook ons verslag over de roze brillen begroting: Leeuwarden is volgens de PvdA 100% oké.

Gijs Jacobse, die erom bekend staat de cijfers te kennen, had zich goed voorbereid. Al na een paar minuten kwam er een stuk papier op tafel waarop hij de situatie van de gemeente Leeuwarden had geschetst. Het eigen vermogen van de gemeente Leeuwarden daalt van 75 miljoen euro in 2014 naar 47 miljoen euro in 2016. En de schuldpositie van de gemeente Leeuwarden stijgt in deze periode van 448 miljoen naar 524 miljoen. Conclusie van Jacobse: als we in dit tempo doorgaan staat de gemeente Leeuwarden over vier jaar onder water. Rentedragende schulden is het grootste onderdeel van de totale schulden die Jacobse noemt. Waar Liwwadders al eerder voor waarschuwde vreest ook Jacobse dat het college weer een boekhoudkundige truc van stal gaat halen om het eigen vermogen op te krikken (omgekeerde balanssanering). Maar dat lost de schuldenberg niet op en daarom zou het Jacobse niet verbazen dat de Onroerende Zaak Belasting in Leeuwarden op termijn verhoogd zal worden.

Maar er is ook nog zoiets als beeldvorming. Want dit alles telt niet wanneer het college bij de presentatie van de jaarlijkse jaarcijfers een bedrag van bijvoorbeeld 8 miljoen noemt dat zou worden uitgegeven, terwijl er slechts 6 miljoen uit de kas stroomde. Of soortgelijke bedragen die weinig met de realiteit te maken hebben. Kijk eens? We houden maar liefst 2 miljoen over! Gebak! Slingers! En het staat zelfs in de krant!

Er kwam nog een ander papier op tafel. Handgeschreven stonden hierop de cijfers van het incidentele beleid van de gemeente Leeuwarden. Na 2018 (ons culturele jubeljaar) is er fors minder geld (of geen geld) voor de volgende posten: veiligheid (0,9 miljoen), cultuur (1,2 miljoen), jeugdbeleid 2,5 miljoen), jeugd en inkomen (5,5 miljoen), economisch beleid (1,9 miljoen), sport (0,5 miljoen), infrastructuur (0,6 miljoen) en bestuur (0,3 miljoen). Deze bedragen vervallen in 2018, zo merkte Jacobse droogjes op. Er is geen veiligheidsbeleid meer na 2018. ‘Het volgende college start met een groot probleem.’ Volgens Jacobse hoopt de machtige Leeuwarden PvdA misschien wel dat ze deze keer niet in het college wordt opgenomen, ‘anders moet ze een hoop stront opruimen.’ Tenzij er weer een truc wordt uitgehaald.

Dit wetende volgde de vraag aan Jacobse: weet wethouder van financiën Sjoerd Feitsma dit wel? En wat zeggen de financiële woordvoerders van de andere politieke partijen hierover? Een zucht ging over de tafel, waar de financieel redacteur inmiddels ook was aangeschoven. Jacobse: ‘Dit overkomt ons niet: dit is beleid! Dit is tijdens de onderhandelingen over het collegeprogramma afgesproken en het heeft voor ons dan weinig zin om dit iedere jaar te roepen. Iets wat we overigens wel blijven doen. Het huidige college wil van alles blijven doen en schuift de rekening door naar later.’ En de andere collegepartijen? Wat vinden die hier van? Jacobse: ‘Het CDA gromt bij monde van Friso Douwstra af en toe. Maar het CDA bijt niet. Het CDA bijt nooit. Het CDA weet dat de investeringen die het college doet in strijd zijn met wat er in het collegeprogramma staat. Het CDA gromt en blaft, maar bijt nooit. De PvdA jaagt ze weer in hun hok.’ En collegepartij PAL/GroenLinks? ‘Die partij is gewoon niet geïnteresseerd in cijfers.’

Ook de macro-economie kwam ter sprake in Post Plaza. Want hoe je het ook wendt of keert: die is onlosmakelijk verbonden met de Leeuwarder economie. Jacobse is er de man niet naar die zegt: de crisis is voorbij. Hij gaat zelfs verder en zegt dat het niet ondenkbeeldig is dat het onwaarschijnlijke scenario van de de recessie van jaren dertig van de vorige eeuw de kop opsteekt. ‘We staan er als land – en ook de ons omringende landen – slechter voor dan toen de crisis in 2008 begon.’ Hoe dat kan? De Europses Centrale Bank (ECB) pompt veel geld in onze economieën met als bedoeling dat via inflatie de schuld kleiner wordt. Maar wat blijkt? Het helpt niet. De ECB slaagt er niet in de inflatie aan te jagen. En wat erger is: de trucs zijn op. Jacobse: ‘Er hoeft maar dít te gebeuren en we zitten in een recessie die nog ernstiger is dan die van de afgelopen zeven jaar.’ Dat geldt zeker ook voor de gemeente Leeuwarden. Als de rente over een aantal jaren stijgt zullen de kapitaallasten van Leeuwarden navenant toenemen.

In dit licht hekelt Jacobse dan ook het volgens hem lichtzinnige beleid dat gevoerd wordt door het huidige college van burgemeester en wethouders (PvdA, CDA en PAL/GroenLinks). Neem bijvoorbeeld het nieuwbouwplan de Zuidlanden. Daarop is in de afgelopen jaren voor 30 miljoen euro afgeboekt. Hoewel het allemaal keurig staat vermeld in de begrotingen wordt hier mondjesmaat ruchtbaarheid aan gegeven.

Waar wel op wordt gehamerd is dat het allemaal op den duur goed komt, aldus het college. Volgens Jacobse is dit wensdenken zoals we dat ook zagen bij de bouw van het project Zaailand (winkels en wonen). De machtige ambtenarenlobby van Leeuwarden leverde hierbij de gewenste cijfers.

Pak nu de cijfers van de Zuidlanden er eens bij. De grondposities in de Zuidlanden cs staan voor circa 150 miljoen euro in de gemeentelijke boeken, en er moet tot en met 2036 nog zo’n EUR 150 miljoen tegenaan. Maar de gemeente denkt toch in 2036 uiteindelijk een kleine plus te kunnen presenteren. Dit roept natuurlijk terecht veel vragen op. Volgens Jacobse is de Zuidlanden het grootste (financiële) risico dat de gemeente loopt.

Alles komt goed, aldus wethouder Henk Deinum (PvdA) wanneer hier 5000 woningen worden gebouwd. Dat betekent een toename van de bevolking in dit gebied van minimaal 10.000 inwoners. Als we de andere delen van de stad niet stilzetten moeten de cijferaars uitgaan van 20.000 extra inwoners om het verlies van de Zuidlanden op den duur om te zetten in een kleine winst. Jacobse noemt dit scenario onwaarschijnlijk. ‘De stad heeft met veel moeite in de afgelopen vijftien jaar zo’n 8000 nieuwe inwoners naar zich toegetrokken (los van de aanwas door de herindeling met Boarnsterhim). Ik zie het aantal van 20.000 in de komende tijd als volstrekt onrealistisch en daarbij wijs ik op de krimp, de robotisering en de internationalisering.’

We hebben in het rustige achtergedeelte van Post Plaza ook nog gesproken over Blitseard. Volgens Jacobse zijn de risico’s beperkt omdat de gemeente al heeft afgeboekt. De bestuurlijke kritiek is deels gaan liggen behoudens gemor van buurtbewoners die vinden dat er tegen alle afspraken in daar nu ook voor ‘Jan Modaal’ gebouwd wordt. Over de zorgwekkende financiële situatie van het WTC heeft Jacobse geen nieuws. Ondanks de totale investering van 20 miljoen euro in Neushoorn is Jacobse gematigd positief want de gemeente maakt nu tenminste wat geld op de gronden en gebouwen aldaar die de afgelopen jaren niets opleverden. ‘Maar de bedoeling was dat hier particuliere investeerders zouden participeren.’ Nu is het wederom, net als elders, een volledig subisidieverhaal.

Van de Partij van de Arbeid snapt Jacobse zo langzamer hand weinig meer. Hij wijst op het basisinkomen waarmee de partij goede sier wil maken. We hebben een basisinkomen en dat heet aow. De PvdA is de partij geweest die zich sterk maakte om die groep nu juist kleiner te maken. ‘Ik snap dit niet meer.’ Jacobse ziet weer enige profileringsdrang bij de sociaal-democraten. ‘Ze worden weer wat links.’

De Leeuwarder Partij van de Arbeid zit met samengeknepen billen naar het nieuwe jaar te kijken. Hoe komt het met de partij? Binnen de fractie breekt het zweet uit ook omdat de functioneringsgesprekken aanstaande zijn. Wie zit er straks in de sollicitatiecommissie? Wie zullen het veld moeten ruimen? Wat is de strategie om partijen als SP, Partij voor de Dieren en mogelijk PVV van repliek te dienen?

Bij de balie waar een cola, koffie en een thee moest worden afgerekend kwam de manager van Post Plaza bij ons staan. Hij was verguld met zijn succes. Vrijdag en zaterdag (22 en 23 januari) zat het restaurant van Post Plaza helemaal vol. ‘We moeten hotelgasten naar andere restaurants verwijzen. Dat is eigenlijk niet de bedoeling’, zo zei hij. Maar hij zei ook: we moeten dit met verstand bekijken. Niet meteen gaan juichen en jubelen. We moeten dit rustig en verantwoord uitbouwen. Het klonk als een boodschap aan de locale PvdA. Post Plaza als voorbeeld voor de gemeente Leeuwarden: geef ondernemers de ruimte en ga als gemeente niet de concurrentie met de markt aan.

Redactie Liwwadders.nl