250 banen op de tocht bij NDC – positie directie ter discussie

– mogelijk verlies van 250 banen bij NDC Mediagroep

– positie NDC-directie ter discussie

– Leeuwarder Courant als ochtendkrant is brug te ver

– commercie is verwaarloosd

‘Het wordt spannend’, zo omschrijft Evert Jan Rotshuizen de situatie bij NDC Mediagroep als hem gevraagd wordt naar de toekomst van het bedrijf en in het bijzonder dat van de Leeuwarder Courant. Hij parkeert zijn fiets op de Leeuwarder Nieuwestad om de verslaggever zaterdagmorgen via de telefoon te woord te staan. ‘Als we het nu niet redden, dan redden we het nooit niet.’

Evert Jan Rotshuizen is al jarenlang voorzitter van de stichting Je Maintiendrai Beheer, de stichting die mede-eigenaar is van het in zwaar weer verkerende noordelijke uitgeefconcern NDC Mediagroep. Vorige week werd bekendgemaakt dat het mediabedrijf, dat sinds voorjaar 2012 in de verkoop staat, exclusief gaat praten met twee ideële instellingen Friesland Bank Oranjewoud en Je Maintiendrai Beheer over verkoop. Daarnaast is er nog ING Corporate Investments dat een minderheidsbelang verwerft in de verkoop, mocht die slagen. De andere bieder, een consortium onder aanvoering van mediabedrijf Koninklijke BDU in Barneveld, kreeg afbericht.

Opluchting?

Van opluchting, zoals hoofdredacteur Hans Snijder deze week in zijn eigen krant melding maakte, valt bij Rotshuizen nog niets te bespeuren. De Leeuwarder advocaat weet als geen ander dat er nog veel kan veranderen voor de definitieve handtekening voor overname is gezet. Er zal nog stevig onderhandeld moeten worden om het bedrijf, dat een miljoenenschuld met zich mee torst en waar 750 mensen werken, boven water te houden. Een bank aan boord moet je eigenlijk niet willen, dat geeft ernstige beperkingen, zo weet iedere ondernemer.

Bal

Hoe de bal gaat rollen is nog niet duidelijk, maar dat er grote veranderingen op stapel staan wel. Linksom of rechtsom zal er moeten worden gesneden in het personeelsbestand dat tot voor enkele jaren uit 1800 werknemers bestond. Een bevestiging dat 250 banen op de tocht staan wil Rotshuizen niet geven. ‘Ik kan dat niet bevestigen.’ Maar zonder verlies van banen komt de overeenstemming niet tot stand, zo maakt hij duidelijk. ‘Er zal moeten worden gesneden en activiteiten moeten worden gecombineerd.’

Over de positie van de directie van NDC, die bestaat uit Gert-Jan Oelderik en Hans Voorn, is Rotshuizen duidelijk: ‘Die zal tegen het licht moeten worden gehouden.’ De eerste man van Je Maintiendrai was ‘enigszins verrast’ te constateren dat de directieleden Gert-Jan Oelderik (algemeen directeur) en Hans Voorn (commercieel directeur) met hun persoonlijke bv’s deel uitmaakten van een van de twee biedende partijen (Koninklijke BDU). ‘Dat hadden we wel wat eerder willen weten.’

Over de plannen om van de Leeuwarder Courant een ochtendkrant te maken zegt Rotshuizen: ‘De veranderde vormgeving en het overgaan op tabloid is op zich goed ontvangen, maar om over te stappen op een ochtendkrant is wellicht teveel van het goede.’ Dit plan stond voor april op de rol. Alle zaken liggen open, zo stelt Rotshuizen. Op de vraag hoe NDC denkt in de toekomst geld te gaan verdienen antwoordt hij: ‘De onderkant van de advertentiebodem lijkt nu bereikt. Ook hier moet scherp worden geopereerd. De commercie is verwaarloosd.’

Luwte

Tot voor enkele jaren was het voorzitterschap van Je Maintiendrai Beheer een alom gewaardeerde toezichthoudende functie die zich in de luwte afspeelde. Bij evenknie Je Maintiendrai Fonds was het helemaal feest. Dit fonds, onder leiding van oud-burgemeester Klaas Dankert van de gemeente Het Bildt, keerde ieder jaar een half miljoen euro uit aan diverse culturele organisaties. Door de tumultueuze ontwikkelingen is, volgens berichtgeving in de Leeuwarder Courant, deze steunverlening aan tientallen maatschappelijke instellingen in het noorden met ingang van dit weekend onmiddellijk stopgezet. Sneu voor alle, vaak op vrijwilligers draaiende organisaties, maar het is niet anders. Alle aandacht is nu gericht op het behoud van het moederbedrijf en het eigen cultuurgoed: Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden.

Oostenrijkse sneeuw

Ton Roskam loopt door de Oostenrijkse sneeuw als hij vrijdagmiddag wordt gebeld om een toelichting te geven waarom hij denkt dat zijn krantenbedrijf buiten de boot is gevallen. De hoogste baas van het mediabedrijf Koninklijke BDU heeft eerder deze week gehoord dat hij is afgewezen als aspirant-koper. Roskam heeft geen idee waarom een club van ideële stichtingen verkozen is boven een op-en-top krantenbedrijf. ‘De reden waarom wij niet zijn verkozen weet ik niet. Het is allemaal nog vers.’

Wij hebben het beste plan

Roskam verwijst voor verdere informatie door naar zijn directiesecretaris Marnix Kreyns. Kreyns zit in Amsterdam bij een congres en vertelt laat in de middag dat hij de inhoudelijke afwijzing aanstaande maandag krijgt te horen. ‘We hebben niet meer dan een vierregelig briefje gekregen.’ Kreyns kan niet spreken namens de gezamenlijke bieders (BDU, beheersmaatschappij Heidehuis, investeerder Investion en Oelderik en Voorn), zo vertelt hij. Hij verwijst voor het inhoudelijke verhaal naar de NDC-mannen Oelderik en Voorn. ‘Die hebben de plannen gemaakt voor de toekomst van het gehele bedrijf inclusief de huis-aan-huisbladen. Wij hebben het beste plan, maar ik denk dat de andere partij dat ook zal vinden.’ Over de reductie van het aantal banen, die in beide voorstellen voorkomt, zegt Kreyns: ‘Ik durf niet te zeggen hoeveel arbeidsplaatsen in ons plan verloren zouden gaan, maar het maakt zeker deel uit van ons voorstel.’

Zwijgplicht

Oelderik beroept zich op de zwijgplicht die hij, zo zegt hij, als belanghebbende partij heeft ondertekend. ‘Het is een een interessant verhaal. Ik zou er veel over kunnen vertellen, maar ik ben niet vrij om er iets over te zeggen.’ Op de opmerking van Rotshuizen dat die graag in een eerder stadium zijn deelname in een biedende partij had willen vernemen, wil Oelderik niet ingaan. Hij ziet voor zichzelf geen belemmeringen om, wanneer het bedrijf wordt overgenomen door een concurrerende bieder, in functie te blijven. Opstappen? Oelderik: ‘Dat is niet aan de orde. Er komt straks een prima aandeelhouder.’

Emotie

De keuze voor exclusieve onderhandelingen met de ideële partijen, plus noodgedwongen ING, waarvoor het bedrijf nu gekozen heeft lijkt vooralsnog gestoeld te zijn op emotie en culturele gronden. Het behoud van het cultuurgoed krant staat voorop. Hoe dit financieel vorm moet krijgen is even van latere zorg. Het is niet ondenkbaar dat Oelderik en Voorn het beste commerciële plan in de tas hadden, maar hier wreekt zich een ander cultuurverschil. In de afgelopen periode tilde het op van de adviseurs en consultants die allemaal het goede voor het concern in petto hadden. Het Leeuwarder mediabedrijf is de in- en uitvliegende managers op hun Italiaanse schoenen een beetje zat. Als rondschijtende spreeuwen dropten ze hun plannen om vervolgens te vertrekken en het bedrijf in verwarring achter te laten.

Zwembad

Jan de Vries zit zaterdagmorgen ontspannen aan de rand van een zwembad ergens in Europa als hij de telefoon opneemt. De Vries is eerste man van Friesland Bank Oranjewoud en uit dien hoofde in het mediaspektakel beland. De voormalige directeur van de zuivelfabriek in Workum, en parttime auteur van Friese boeken en toneelstukken, voert het beheer over de ‘honderd miljoen’ van de Friesland Bank, dat tot voor kort geparkeerd stond onder de vlag Fryslân Boppe en afkomstig is uit de boedel van de gesneefde bankinstelling. De Vries kan of wil geen duidelijkheid verschaffen op de vraag of de beoogde investering solide is. Zelf moet hij nog een bestemming zien te vinden voor het prestigieuze landgoed Oranjewoud bij Heerenveen dat hem plots in de schoot is geworpen. De honderd miljoen euro waarmee gehandeld kan worden ligt overigens niet in een kluis, maar zit voor een belangrijk deel in vastgoed en is voor een ander deel erfelijk belast met het aandeel Van Lanschot. Ingewijden zeggen dat met slechts 20 miljoen euro vrij gehandeld kan worden.

Tot zover de actuele stand van zaken.

De vraag rijst: waar is de lezer in dit verhaal? Doet die nog mee? Het antwoord: steeds minder. Bij de laatste telling van het HOI, het officiële oplage-instituut voor kanten en tijdschriften, kwam de teller voor de Leeuwarder Courant niet verder dan 72.245 betaalde abonnementen. Een verlies in een jaar van 10.000 abonnementen. Bij het Dagblad van het Noorden was het van hetzelfde laken een pak. Ook hier fors verlies (110.949). Zelfs het digitale aandeel, waarop met tromgeroffel was ingezet, liep terug (van 12.648 naar 10.869).

Glijvlucht

Dit betekent dat de huidige hoofdredacteur Hans Snijder en uitgever Siebe Annema hun voorspellingen niet waarmaken. Snijder kondigde in november 2010 tijdens de lancering van de vernieuwde krant in het Oranje Bierhuis aan zelfs voor 10.000 nieuwe abonnees te zullen zorgen. Hij werd in het café enigszins onder druk gezet, maar het cijfer stond. Annema was niet minder optimistisch. De kille cijfers laten nu een omgekeerd beeld zien. Van een opmars is de krant onder hun leiding in een glijvlucht beland die nog niet tot stilstand is gekomen.

Cashcow

Van de cashcow die de krant was onder het superduo wijlen Harke van der Meer en Henk van Zetten is nu een mager scharminkel overgebleven dat stevig aan het infuus zit. Het toonaangevende dagblad is weggegleden naar de marge, financieel maar ook kwalitatief schort er het een en ander aan. Daar waar Van der Meer en Van Zetten de teugels strak in handen hielden en elke gelegenheid te baat namen om de kas te spekken – enerzijds door het opkopen van zelfstandige abonnements- en huis-aan-huiskranten en anderzijds door de tarieven, gesteund door monopolisme, in te kaderen met onduidelijk gemotiveerde ‘factor twee en drie toeslagen’ – is het momenteel wildwest in advertentieland. ‘De adverteerder bepaalt de prijs’, zo constateerde hoofdredacteur-directeur Lútzen Kooistra van het Friesch Dagblad twee jaar geleden mismoedig tijdens een avond over de media in Debatcentrum De Bres.

Publiek geheim

Niet alleen is het wildwest aan de adverteerderskant, ook, en wellicht ernstiger, worden trouwe abonnees geschoffeerd. Het is een publiek geheim dat abonnees die om welke reden dan ook af willen van hun abonnement terstond een nieuwe krijgen aangeboden voor een sterk gereduceerde prijs, soms voor de helft van wat ze betaalden. Leeuwarder Courant-fan Lute Spandaw (38 jaar abonnee): ‘Die verhalen heb ik ook gehoord en dat is natuurlijk zeer ernstig. Het is prijsbederf wanneer je hetzelfde product op dezelfde markt in dezelfde tijd voor verschillende prijzen aanbiedt. De een is trots met het onverwacht behaalde voordeel en de ander voelt zich gekke Henkie. Lezers moet je juist koesteren. Ze beschouwen zichzelf als lid, daar moet je gebruik van maken. Die moet je niet tegen de haren instrijken met dit soort fratsen.’

Digitale kanalen

Middenstanders die wijn en boeken verkopen verbazen zich al jaren over de winkel van de krant en zijn negatief over andere voordeelactiviteiten waarmee de krant zich van haar adverteerders heeft vervreemd. Voor Rotshuizen c.s. zal het oplossen van de financiële problemen ongetwijfeld een uitdaging zijn van bijna bovenmenselijke proporties. Daar komt nog bij dat de rol van de uitgever op de veelbelovende digitale kanalen allerminst overtuigend is en dit geldt ook voor de door het bedrijf geëxploiteerde radiozenders. Die dienen vooral als middel om een deel van de advertentiemarkt af te dekken. Beide activiteiten leveren, volgens betrokkenen, niet of nauwelijks een bijdrage aan het bedrijfsresultaat.

Drukkerij

Voor Rotshuizen is de vraag of de overname gestoeld is op emotie even niet van belang. Het is nu of nooit. Over het motief om BDU buiten de deur te houden zegt hij: ‘Ze waren vooral geïnteresseerd in de drukorder. Ze hebben het dagblad Metro even gedrukt maar zijn die order kwijtgeraakt. Ze zitten daar met hun handen in het haar. In dat geval hadden we een lege drukkerij in Leeuwarden gehad.’

De reddingspoging die nu in gang is gezet oogst waardering, maar moet gepaard gaan met stevig ingrijpen, zo zijn critici van mening. De weglopers hebben kritiek op de inhoud van de krant. Die is te luchtig, te willekeurig en de verbintenis met bepaalde organisaties ongelukkig. Dit ondermijnt de gezagspositie van wat eens het ‘Hoofdblad van Friesland’ was, de subtitel die onlangs van de voorpagina is geschrapt. Deze neerwaartse spiraal moet worden omgebogen. ‘Het elan moet terug’, zo sprak Rotshuizen eerder deze week.

Andries Veldman