Mercurius

Na ruim dertig jaar (!) ruzie en gedoe rond de Leeuwarder lokale omroep Mercurius en haar voorloper Aquarius vechten twee conclusies om voorrang: de gemeenteraad van Leeuwarden zou zich moeten schamen en wethouder Diks (PAL/GroenLinks), verantwoordelijk voor de omroep, trapt weer in dezelfde val.

De raad zou zich als hoogste college actiever met de gang van zaken moeten bemoeien, dit om het geluid van de mienskip te waarborgen en de communicatie met de burgers te verbeteren. Want wat is er mooier dan op je eigen driezitsbank in je eigen flat in Heechterp te genieten van lokale tv? En dan op de hoogte te worden gehouden van de ontwikkelingen rond de hoftuinen in Achter de Hoven, deelgenoot te zijn aan discussies over architectuur op de Noordelijke Hogeschool en de laatste filmtips van Jacqueline Schrijver van het Filmhuis voorgeschoteld te krijgen? Wat is er mooier dan om met een zak chips op de bank tips van sportschool en gezondheidscentrum naast je neer te leggen? Het kan, als we maar willen.

Ondanks het geruzie en gedoe blijkt een forse groep Leeuwarders waarde aan het geluid van het Leeuwarder lokale radio- en tv-station te hechten. Luister- en kijkcijfers (hoewel gedateerd) vormen het bewijs. Sterker: er is ook een groep bereid om zich als vrijwillige medewerker in te zetten. Er is zelfs een nieuw bestuur onder leiding van oud-raadslid Jouwert Gros gevonden die de kar wil trekken. Maar waarom gaat het dan iedere keer toch zo fout met deze omroep? En zou het ook een keer goed kunnen gaan? Ja, dat kan en de oplossing is wellicht eenvoudiger dan menigeen denkt.

Geschiedenis

De geschiedenis van de Leeuwarder lokale omroep Mercurius gaat terug tot rond 1980 van de vorige eeuw. Rond die tijd komen de namen voorbij van mannen als transportondernemer Theo Douma, horecaleverancier Wilfred de Jong, technisch tekenaar Feddo Mol. De een is er meer bij betrokken dan de ander, maar gezamenlijk hebben ze een doel voor ogen. Ze willen een radiozender beginnen (tv kwam pas veel later), net zoals in andere gemeenten. Ze willen informeren, amuseren en vooral hun eigen geluid laten horen.

Postzegels

De mannen willen snel vooruit en besluiten om een illegale zender te starten onder de naam Aquarius. Ze zijn vol van techniek; ze hebben vaak nog modernere apparatuur ter beschikking dan hun legale collega’s. Ze vinden het gewoon leuk om met de materie bezig te zijn. Waar de een vist en de ander postzegels verzamelt hebben zij hun radiostation. Ze schuwen, als het om de inhoud gaat, het populisme niet. Het is de tijd van de 27mc-zenders, die populair zijn bij vrachtwagenchauffeurs. De termen bakkie bakkie en breaky breaky, schallen door de ether. De communicatie via deze mobiele zenders met een licht vermogen, strekte zich niet veel verder uit dan het melden van de eigen positie, net zoals we nu doen met onze moderne mobieltjes. ‘Waar zit je? Waar? Daar? O, ik kom eraan.’

Radio Veronica

De mannen zijn geïnspireerd door het zendstation van radio Veronica. Ook illegaal, stoer en de kop ervoor. Zij stellen zich Bull Verwey, de grondlegger van Veronica (aanvankelijk VRON), als voorbeeld. Deze Hilversumse radiohandelaar wilde de gevestigde orde een poepje laten ruiken. Wat in Amerika kan moet hier ook kunnen, dacht hij. Verwey kocht een oude logger (Norderney), plaatste hier een zendmast op, huurde dj’s in (die hun programma’s op de wal produceerden) en posteerde het schip buiten de territoriale wateren ter hoogte van Scheveningen. Het feest kon beginnen. Heel Nederland kon afstemmen op de frequentie 192 (later 538). We spreken 1959. De Leeuwarders, aangestoken door zoveel avontuur, wilden ook van zich laten horen.

Theo Douma

Theo Douma is een bijzonder figuur. Werkzaam als transportondernemer – aanvankelijk in dienst van PAX en later als directeur van Holwerda in Drachten – was hij daarnaast actief in de lokale PPR (Politieke Partij Radicalen). Ook stond hij aan de wieg van het Friese opinieblad De Nije, bedoeld als Friese tegenhanger van Vrij Nederland. Later bedacht hij het concept voor restaurant De Koperen Tuin in de Prinsentuin. Om zijn kans te vergroten dat hij zijn ideeën rond dit project zou kunnen verwezenlijken diende hij maar liefst twee verschillende plannen onder twee verschillende namen in. Het concept Koperen Tuin, geënt op een boek van Simon Vestdijk: een restaurant, vergaderruimtes, grote terrassen langs de vijver en zelfs een ligbad voor vermoeide waterrecreanten won glansrijk. Dat hij de weduwe Vestdijk erbij cadeau kreeg had Douma zich niet gerealiseerd. ‘Ze zit als een klit op mijn rug’, aldus Douma in de jaren negentig in het Friesch Dagblad.

Nico en Jan Haasbroek

Douma had goede contacten in de mediawereld. Hij was bevriend met de gebroeders Nico en Jan Haasbroek, mannen die in de Hilversumse omroepwereld een potje konden breken. Nico Haasbroek werd later zelfs hoofdredacteur van het NOS-Journaal. Van 1997 tot 2002 zette hij daar de lijnen uit totdat zijn ondergeschikten er genoeg van hadden en hem de deur wezen. Niet onbelangrijk te vermelden: Douma was waarschijnlijk de eerste Leeuwarder met een mobiele telefoon (1980!).

Gezapig

Met de nieuwe omroep (Aquarius) en een nieuw blad (De Nije) gaf Douma een duidelijk signaal af: de initiatiefnemers wilden wel eens wat nieuws. Ze waren niet zo geporteerd van de gevestigde media. Die vonden ze te gezapig, te volgzaam en te weinig vernieuwend. Dertig jaar later kunnen zeggen: niets nieuws onder de zon. Bij Aquarius kwam, door geruzie en gedoe, de Leeuwarder Omroepstichting langszij, waarna in 1994 Mercurius werd opgericht.

Wie de geschiedenis sindsdien in grote lijnen aan zich voorbij ziet trekken ziet een gemêleerde groep op het netvlies verschijnen. We noemen een paar namen. Ed Bausch, Erwin Hamming, Piet van der Wal, Anneke Weimar, Robert Bouma, Gerard Heins, Nanne Ronner, Jildou de Vries, Eeuwke van der Wal, Jouke van Wieren, Jan de Vries, Johan Span, Leo Hasz, Rob Pieters, Saskia Buising, Evert Janse, Harry Drent, Jaap van der Ley, Saco Keikes, Harrie Wiersma, Richard Aldridge, Theo Ligthart, René Spindelaar en Fares Layeb. Allen zetten zij hun beste beentje voor.

Rapporten

De (vooral) mannen, vergaderden of hun leven er van afhing. Voornemens, rapporten, luisteronderzoeken, visies; de bestuurders hebben hun vingers blauw geschreven. Programmamakers maakten binnen hun mogelijkheden de mooiste producten: reportages, shows, interviews en jubileumprogramma’s. Zelfs satire werd niet geschuwd. Er was één constante: er werd voortdurend met banken en gemeente overlegd, aan liquiditeitsproblemen moest regelmatig een mouw gepast.

Mercurius zette in op diverse podia: radio, tv, tekst-tv, internet. Er werd samenwerking gezocht met Radio Middelsee in Menaldumadeel en met zenders in Leeuwarderadeel, Tytsjkersteradiel en zelfs Drachten. Samenwerkingsverbanden werden opgetuigd met het Friesland College, Fotonica van de Friese Poort, het leerbedrijf van de Noordelijke Hogeschool. Met de Friese Pers werd een deal gesloten over het afkopen van advertentiegeld.

WIW, ID en Melkert

Verantwoording werd afgelegd aan het bestuur, directie, PBO en Commissariaat. De vereniging werd een stichting en hieronder kwamen bv’s te hangen. Medewerkers zitten in WIW, ID en in Melkertregelingen. REAX en de Stichting Werkwijzer leveren de medewerkers aan. Een enkeling wordt normaal betaald.

TV-journaal

Steeds opnieuw streefden de beleidsmakers naar een meer flitsende en herkenbare radio. Een kort en dagelijks uit te zenden tv-journaal. Een tv-kanaal met ruimte voor externen en een professionelere en meer journalistieke ‘ietwat brutaler’ nieuwsvoorziening. (beleidsvoornemens 2005-2008).

Toch zijn deze voornemens ondanks alle inspanningen van de genoemde particulieren (vrijwilligers) nog altijd niet goed uit de verf gekomen. Of beter: ze zijn mislukt. Op dit moment strompelt een nieuw bestuur opnieuw van overleg naar overleg. De wethouder, haar ambtenaren en vertegenwoordigers van buurgemeenten – en nu zelfs vertegenwoordigers uit Groningen – blazen allemaal weer hun partijtje mee. Het hele circus is weer in beweging.

Opnieuw is er ruzie. Zijn er verdachtmakingen, dubbele agenda’s en rumoer. De wethouder schrijft een brief aan de raad op grond van een boze medewerkster. Zij had er wellicht verstandiger aan gedaan om nu eens de knop om te zetten en het nieuwe bestuur de wind in de zeilen te geven. Een vertegenwoordiger van omroep Boarnsterstim loopt boos weg uit zijn eigen vergaderruimte wanneer ontdekt wordt dat hij onder één hoedje speelt met Groningers. Vanuit Groningen wordt er een stichting opgezet, maar met welk belang?

Op naar het nieuwe denken, misschien wel multimediaal

Stap één is durf van de gemeente Leeuwarden om echt te communiceren met de burgers. Verminder de pr-praat en het verkopen van het collegeprogramma (dat bovendien niet door de hele raad wordt gesteund), maar leg uit waarom zij doen wat zij doen. En doe dat via het medium waar de meeste mensen plezier aan beleven: televisie! (NRC Handelsblad, 15 juli. Volkskrant, 16 juli). Kies voor het ouderwets voorlichten en verduidelijken zoals Jan van der Hoek dat bij de gemeente ooit deed en Arend Jan Wijnsma bij de provincie. De jonge communicatoren in dienst van gemeente en provincie weten nauwelijks meer wat dat is. Die denken dat wat zij doen hoort bij de democratie. Zij zien hun taak als het beschermen van hun bestuurders. Hun salaris zou uit de partijkas moeten komen in plaats van uit de algemene middelen. Ze zouden zich moeten afvragen: waartoe zijn wij op aarde? Kijk nog eens hoe Van der Hoek te werk ging of Wijnsma. Zij waren wars van het verkopen van het beleid van politieke draaideuren. ‘Daar zijn wij niet voor. Dat is onze taak niet’, aldus Wijnsma bij de presentatie van zijn boek Mijn laatste verslag.

Als stap één is gezet, dan kan stap twee gemakkelijk volgen. Wordt er gekozen voor echte voorlichting, dan kunnen meerdere pr-functionarissen vervallen en eventueel in dienst treden bij de nieuwe omroep. Hun budget (tonnen!) volgt uiteraard mee. Vier vliegen in één klap: én goede gemeentelijke berichtgeving, én een stevig budget, én continuïteit, én prachtig werk. Tel daar de budgetten bij op van gemeentelijke flyers, folders, brochures en andere old school rimram en Mercurius zit op een vorstelijk jaarbedrag waarmee en deuk in een pakje boter kan worden geslagen. En waarbij Haagse Groningers buiten de poort kunnen worden gehouden (waarom die belangstelling?) Maar ja. Maar ja (wijlen Gerrit Ybema had zo’n hekel aan de ‘Maar ja-politici’), je moet het als gemeente wel willen.

Mercurius moet toe naar het Amsterdamse Salto-concept: los laten en iedereen toe laten. Mercurius moet faciliteren (stel apparatuur en zendtijd ter beschikking), initiëren (aanjager van ideeën) en organiseren (van alle inbreng een programma op zondag samenstellen, net als vroeger 1994-1998). Er moet gewoon meer gelachen worden op de bank in Heechterp. Het kan!

Geef een antwoord